تحليل فضايي عوامل موثر بر صادرات صنايع مواد غذايي و آشاميدني

Spatial Analysis of Factors Affecting Iran's Export of the Food and Beverage Industry

امروزه صادرات فرآورده‌هاي صنايع مواد غذايي و آشاميدني، نقش مهمي را در ارزآوري كشور ايفاء مي‌كند. بررسي مطالعات تجربي مربوط به صادرات نشان مي‌دهد كه ميزان صادرات بنگاه‌ها نه تنها تحت تاثير اندازه بنگاه، سرمايه انساني و بهره ­وري نيروي كار مي باشد، بلكه ممكن است تحت تاثير صادرات استان‌هاي مجاور نيز قرار گيرد. لذا در اين مطالعه، به بررسي عوامل موثر بر صادرات صنايع مواد غذايي و آشاميدني با استفاده از اطلاعات سطح بنگاهي (كارگاه‌هاي صنعتي ده نفر كاركن و بيشتر ايران) در سال 1386 و مدل دوربين فضايي توبيت پرداخته شده است. نتايج حاصل از برآورد مدل توبيت فضايي نشان مي دهد كه متغيرهاي اندازه بنگاه بهره وري نيروي كار و سرمايه انساني داراي تاثير مثبت و معني‌ داري بر ميزان صادرات بنگاه ­ها مي­ باشند. همچنين معني‌دار بودن ضريب وقفه فضايي متغير وابسته، وجود اثرات فضايي را تاييد مي‌كند. همچنين نتايج حاصل از محاسبه اثرات مستقيم، اثرات غيرمستقيم و اثرات كل نشان مي‌دهد كه اثر مستقيم و غيرمستقيم بهره ­وري نيروي كار، سرمايه انساني و اندازه بنگاه بر صادرات هر استان و استان­ هاي همسايه مثبت و معني ­دار است. اين نتايج حاكي از وجود سرريزهاي درون استاني و بين‌­ استاني است.

Nowadays, exports of food and beverages industries play an important role in providing the foreign-exchange gains for countries. Empirical studies related to exports show that the amount of firm's exports not only depends on the size of the firm, human capital and labor productivity, but also it may be affected by the exports of neighboring provinces. So, the purpose of this paper is to examine the factors that affect the exports of food products and beverage industry using firmlevel data of Iranian industrial firms and spatial Durbin Tobit model at 2007.The results of Spatial Durbin Model show that variables such as firm size, labor productivity and human capital have positive and significant effect on firm's exports. Also, significance of spatial lag coefficient of dependent variable (p) confirms the existence of spatial effects for studied provinces. The results of evaluating direct and indirect effects show those direct and indirect effects of human capital, labor productivity and firm size for each province and nearby provinces are positive and significant. These results indicate the existence of interstate spillovers.