تحليل كيفي محتواي كتب مقطع متوسطه از منظر گفتمان سازي نظريه ولايت فقيه بر اساس آموزه‌هاي انقلاب اسلامي ايران

The qualitative analysis of the content of secondary school textbooks in terms of discourse-making for the theory of Guardianship of the Jurist (Wilayat-e Faqih) based on the doctrine of the Islamic revolution in Iran

اين پژوهش با الهام از فرمايشات رهبر معظم انقلاب اسلامي، حضرت آيت الله خامنه اي، به بررسي رويكرد گفتمان سازانه (كه متوجه به مباني نظري بومي و نشات گرفته از آموزه هاي اسلامي مي باشد) در كتب درسي و در باب موضوع ولايت فقيه پرداخته است. روش انجام اين پژوهش تحليل گفتمان است كه يكي از انواع تحليل محتواي كيفي است. يافته هاي پژوهش نشان دادند كه كتب درسي در انتقال موضوع ولايت فقيه، از رويكرد اخبار گونه و تاريخي پيروي مي كنند و رويكرد گفتمان سازانه مورد غفلت واقع شده است. از مهم ترين نشانه هاي اخبارگونگي متن مي توان به سازماندهي محتواي درسي بر اساس رخدادهاي زماني، تقسيم بندي موضوعي و ترتيب منطقي و غفلت از توجه به روابط ذاتي معارف اشاره نمود. علاوه بر اين، استفاده از شيوه بيان مستقيم، عدم توجه به مخاطب و شبهات ذهني او، سطحي نگري، تمركز بر حافظه پروري و بي توجهي به عمق مطالب، و غفلت از ابعاد معنوي و عاطفي مخاطبان، از ديگر ويژگي هاي متن كتابهاي درسي در انتقال نظريه ولايت فقيه بودند. اين پژوهش در نهايت استفاده از رويكرد گفتمان سازانه را در طراحي و تدوين كتب درسي پيشنهاد مي كند.

This study has investigated the amount of using the discourse-making approach in the school textbooks to communicate the theory of Guardianship of the Jurist (Wilayat al Faqih) as emphasized in the lectures of the supreme leader of the the Islamic Revolution, Ayatollah Khamenei regarding the necessity of discourse-making using domestic theoretical frameworks originated from Islamic teachings. The research method used is "Discourse analysis" which is a qualitative approach to content analysis. We find that the school books follow a news-like and historical approach in communicating the concept of Guardianship of the Jurist (Wilayat al Faqih) and the discourse-making approach has been neglected. Of the main evidence of news-like approach is organizing the content of the books based on the chronological order of the events, categorizing based on subject and logical order and ignoring the inherent relations between the concepts. In communicating the concept of Guardianship of the Jurist, shortcomings identified other than the direct statement, include neglecting the audience and their misgivings, shallowness, concentration on memorizing and ignoring the depth of the subject, and neglecting the spiritual and emotional dimensions of the audience. We suggest using the discourse-making approach in designing school books for religious education