تبيين اهداف و ملاحظات «تربيت» اخلاقي كودك با نظر به مفهوم عامليت انسان در انديشه اسلامي

The Exploration of Aims and Considerations of Child’s Moral Education from the Perspective of Islamic View of Action

هدف اين پژوهش، تبيين اهداف و ملاحظات كلي تمهيدي «تربيت اخلاقي كودك» بر اساس ماهيت دوران كودكي از منظر رويكرد اسلامي عمل است. بدين منظور از دو روش تحليل مفهومي (مفهوم پردازي) كه تلاشي جهت فهم مفاهيم است و روش استنتاجي جهت تبيين اهداف و ملاحظات كلي تمهيدي تربيت اخلاقي بهره گرفته شده است. عمل اخلاقي از منظر رويكرد اسلامي عمل، رفتاري هنجاري است كه هميشه بر مبادي معرفتي، گرايشي و ارادي خاص خود مبتني است. ازاين رو، مي توان تمهيدات اخلاقي در دوران كودكي را نيز در همين قالب سه گانه پي جويي كرد. همچنين در اين ديدگاه، انگاره كلي دوران كودكي از نظر اخلاقي، «گزينش گري مسئولانه» است كه شامل سه مولفه گزينه پردازي، گزينش گري و پذيرش مسئوليت پيامدهاي گزينش است. تمهيد اخلاقي در دوران كودكي اهدافي ازاين دست را شامل مي شود: «آشنايي با امور نيك و بد»، «دست ورزي با اميال» و «گرايش به خوبي ها و تنفر از زشتي ها». علاوه بر اين، با نظر به اهداف تمهيدي تربيت اخلاقي كودك و گزاره هاي واقع نگر دوران كودكي، ملاحظاتي براي تمهيد اخلاقي قابل طرح است كه برخي از آن ها بدين قرارند: «ارائه امور اخلاقي متناسب با توان قوه ي شناختي كودك»، «ارتباط كودك با محيط غني اجتماعي−اخلاقي» و «به رسميت شناختن حدود آزادي سلبي و ايجابي كودك».

The main Purpose of this paper is the exploration of aims and considerations of child’s moral education from the perspective of Islamic view of action. Methods used in this research are the conceptual analysis and the deductive approach. Hence, first, from the perspective of Islamic view of action, the moral action that is permanently the normative behavior upon foundations of cognition, inclination and will was explored. Exploring these triple foundations in childhood led to the conclusion that the preparations of moral action in childhood are traceable. In addition, on the overall look, can say that the moral education in childhood from the perspective of Islamic view of action is the period of responsibly selectivity included three stages: processing options, selecting, and accepting the consequences of selection. Then, given the concept of “pure life” and the relationship of moral action with childhood from the perspective of Islamic view of action were extracted the aims and considerations of child’s moral education. Among these aims are: “understanding of good and evil”, “manipulation with desires”, and “tends to goods and hate from ugliness”. “Providing the moral facts based on the child's cognitive ability”, “the relationship of the child with the rich environment of the social-moral”, “recognition of freedom of negative and positive of the child” and “having a behavior mingled with compassion and kindness to the child” are some of the considerations which can fulfill these aims