انديشۀ سياسي روزبهان خنجي و الگوي اسپريگنز

RUZBAHAN KHONJI’S POLITICAL THOUGHT & SPRAGENS MODEL

شريعت‌نامه‌نويسي به‌عنوان يك دستورالعمل در فقه سياسي، اهميت ويژه‌اي در انديشۀ سياسي اسلامي ايران، داشته است. اين پژوهش بر آن است كه با تمركز بر انديشۀ آخرين شريعت‌نامه‌نويس دورۀ ميانه يعني فضل‌الله بن روزبهان خنجي در عصر تثبيت قدرت حكومت شيعي‌مذهب، شاه اسماعيل صفوي و افول خلافت، به اين پرسش پاسخ گويد كه روزبهان خنجي، مسائل جامعه را چه مي‌داند و راه‌حل برون‌رفت از آن مسائل در انديشۀ وي كدام است؟ به‌رغم علم به وجود عوامل مختلف، ما پاسخ خود را با توجه به نظريۀ بحران اسپريگنز در فهم نظريه‌هاي سياسي، بر اين فرضيه استوار كرديم كه روزبهان خنجي بحران اساسي جامعۀ سده‌هاي نهم و دهم هجري را گسترش فِرَق مختلف، به قدرت رسيدن سلاطين غيرمذهبي و بي‌توجهي به اجراي شريعت در سرزمين‌هاي اسلامي مي‌داند و به نظر او دليل بروز اين بحران، نبود رهبر مذهبي (خليفه/امام) و به‌تبع آن عدم اجراي حقيقي حدود الهي است. بنابراين بازگشت به جلال و شكوه دوران خلافت اسلامي يا ظهور امام زمان، آرمان جامعه و راه‌حل برون‌رفت از بحران، هدايت امرا و آشنا كردن ايشان با احكام، حدود شرعي و شريعت، براي فرمانروايي است. گردآوري اطلاعات اين پژوهش اسنادي و آرشيوي، و روش تحليل اطلاعات، تفسيري است.

Shari'atnameh writing as a prescription in Political Jurisprudence has been of particular importance in Islamic political thought. This paper tries to focus on thought of Fadhlollah ibn Ruzbahan Khonji, the last Shari'atnameh writer in Middle Ages in consolidation of power era of Shiite government, Shah Ismail I, Safavid king and the decline of the caliphate. The paper tries to answer this question: In view of Ruzbahan Khonji, what are the problems found within society? And what solution does he present to such problems? Despite existence of various factors, with respect to Spragens theory crisis in understanding of political theory, the current paper assumes that Ruzbahan Khonji believes that Major crisis of society in the 9th and 10th centuries is contributed to the development of different sects. Furthermore, the kings who came to power in this era were irreligious and they neglected the implementation of Sharia laws in Muslim territories. In his opinion, the reason for this crisis is Lack of religious leader (Khalife or Imam) giving rise to ignorance of law of God. Thus, the return of the glorious Islamic Caliphate era or return of Imam Mahdi, is the the ideal of community, a solution to the crisis, and a guidance to rulers and their familiarization with the rules of conduct about the legal and Sharia laws. This study is based on documents and data collection and Information System Analysis.