مسئوليت شركت مادر در قبال شركت تابعه (مطالعۀ تطبيقي در حقوق فرانسه، بلژيك و ايران)

(The Liability of a Mother Company Towards its Subsidiary (A Comparative Study between the French, Belgian and Iranian Legal Systems

گروه شركت‌ها كه پديدۀ جديد جهان تجارت هستند، به‌ويژه در سال‌هاي اخير به دليل مزاياي متعددي كه به‌همراه داشته‌اند، مورد استقبال فراوان قرار گرفته‌اند. ارتباط بين شركت‌هاي واقع در گروه، گاهي به ايجاد رابطۀ تبعيت و وابستگي ميان دو شركت مي‌انجامد كه از يكي به‌عنوان شركت مادر و از ديگري با عنوان شركت تابعه يا فرعي ياد مي‌‌شود. به دليل استقلال شخصيت حقوقي هريك از شركت‌هاي واقع در اين گروه، اصل بر آن است كه هريك از اين شركت‌ها پاسخگوي اقدامات خود بوده، در قبال اقدامات شركت ديگر مسئوليتي ندارد. با درنظر گرفتن اين قاعده، چنانچه از اقدام زيان‌بار شركت تابعه خسارتي به ديگري وارد شود، آيا مي‌توان شركت مادر را مسئول قلمداد نمود؟ نظام‌هاي حقوقي فرانسه و بلژيك با استفاده از مباني متعدد، به‌ويژه مسئوليت مدني ناشي از فعل غير، اين مسئوليت را براي شركت مادر قابل تحقق مي‌دانند. اما در نظام حقوقي ايران به دليل نبود قوانين و مقررات صريح و اصل تفكيك شخصيت حقوقي شركت‌ها، پذيرش اين مسئوليت به‌راحتي نظام‌هاي حقوقي غربي نيست، ولي با توسل به برخي قواعد و البته با تحقق شرايطي خاص، مي‌توان شركت مادر را پاسخگوي اقدامات زيان‌بار شركت تابعه قلمداد نمود.

Groups of companies, which are new phenomena of the modern commercial life, have been welcomed in the recent years especially for their multiple benefits. The relationship between the companies inside the group, sometimes leads to the creation of subordinate relationship between these companies. One of the both companies is called parent company and the other is subsidiary company. Due to the independence of the legal personality of each of the companies in this group, the principle is that each of these companies is accountable for their actions and is not considered responsible for the acts of another company. With regard to this rule, the question is that if the subsidiary causes damage to the others, can the parent company be held responsible? By applying multiple bases, particularly vicarious liability, the French and Belgian legal systems assume that this liability exists. However, in the Iranian legal system, due to the lack of laws, regulations and the principle of separation of legal personality, accepting this responsibility is not an easy decision. Nevertheless, by resort to some rules and by realization of certain conditions, the parent company can be considered responsible for its subsidiaries.