تعدد جرم در حقوق ايران و آلمان

The Plurality of Crimes in the Iranian Law and German Law

در تعدد جرم مسئله اين است كه عدالت چگونه ميان مجرمي كه نخستين بار مرتكب جرم شده است با مجرمي كه مكرّر مرتكب بزه مي‌شود تمايز قائل شود. به حكم قاعدۀ عقلانيِ ضرورت تناسب ميان جرم و مجازات، مجازات اين دو حالت بايد با هم متفاوت باشد. براي دستيابي به اين هدف، نظام حقوقي ايران و آلمان دو راه متفاوت را درپيش گرفته‌اند. لذا اين مقاله با روش تطبيقي- تحليلي در صدد است ضمن تبيين نظام‌مند نهاد حقوقي تعدد جرم در حقوق ايران و آلمان، به اين پرسش پاسخ دهد كه مباني سياست كيفري افتراقي و همچنين نقاط اشتراك و افتراق اين دو نظام حقوقي در خصوص تعدد جرم چيست؟ درپيش گرفتن رويه‌هاي مختلف در مجازات تعدد جرم در قوانين پس از انقلاب و در دستور كار قرار گرفتن زود‌هنگام اصلاح مواد مربوط به تعدد جرم در قانون مجازات اسلامي 1392ش اهميت اين مطالعات را دوچندان مي‌نمايد. اين دو نظام حقوقي در معيار تمايز تعدد از تكرار جرم، مفهوم تعدد اعتباري، تفكيك تعدد مادي در جرائم تعزيري، مجازات تعدد مادي و تعدد جرائم اطفال بزهكار با يكديگر تفاوت‌هايي دارند، در‌عين‌حال، در مجازات تعدد اعتباري و به‌رسميت شناختن جرائم غيرمستقل و تبعي در رويۀ قضايي به يكديگر شبيه هستند. نتيجه آنكه افزون بر وجود برخي ابهامات در مواد مربوط به تعدد جرم در قانون مجازات اسلامي، ازجمله در معيار قانوني يا قضايي بودن مجازات اشد در تعدد اعتباري، مواردي نيز مانند معيار تفكيك تعدد مادي جرائم تعزيري و همچنين تداخل مجازات‌ها در اين نوع از تعدد، فاقد توجيه معتبر است. در حقوق آلمان در پرتو نظريۀ تضاد، اين ابهامات برطرف شده و جرم‌انگاري و تعيين كيفر براي تعدد جرم از توجيه لازم برخوردار است.

In the context of the plurality of crimes, the question is that how the justice should distinguish between the criminals who have committed a crime for the first time and an offender who has committed several offenses. Based on the proportionally principle the punishment should be different in these two situations. To achieve this goal, the Iranian and the German legal systems have adopted two different paths. This article, by adopting a comparative-analytical method, seeks to systematically explain the legal term of plurality of crimes, and critically evaluates the similarities and disparities of the Iranian and German criminal law. Different practices of punishing the plurality of offenses after the Islamic revolution in Iran and the early reform of the regulations concerning the plurality of crimes in the Islamic Penal Code Iran, adopted in 2013, indicate the importance of this topic. The Iranian and German legal systems differ from each other in differentiation criteria of plurality from recidivism, the concept of unreal plurality of crimes, the separation of crime in real crime plurality and its punishment and the crime plurality of juvenile delinquents. Also in punishment of unreal plurality and recognition of non-independent crimes in the judicial procedures these two systems have similarities with each other. As a result, there are some ambiguities in the relevant legal provisions, regarding crime plurality including legislative or judicial criteria of the most severe punishment. In addition, some issues such as separation criteria of real plurality in the Islamic Penal Code of Iran and interference of penalties in this kind of plurality have no reliable justification.