نقش و عملكرد محمد تقي مجلسي در بررسي و تمييز راويان مشترك

تمييز مشتركات به عنوان يكي از مباحث تحقيقي علم رجال، نقش موثري در حجيت يا عدم حجيت اخبار دارد. بر اين اساس رجاليان متاخر توجه ويژه اي به اين موضوع داشته و در تمييز مشتركات كوشيده اند. تلاش هاي صورت گرفته در سه قالب ارائه كتب مستقل در موضوع مشتركات، توجه به مشتركات و ضوابط تمييز آن ها در ضمن آثار رجالي و بررسي مشتركات و راه هاي تشخيص آن ها در ضمن شروح حديثي است. مجلسي اول يكي از افرادي كه در ضمن شروح حديثي و رجالي خود به بررسي عناوين مشترك پرداخته است. نقش وي در بررسي راويان مشترك از چند جهت قابل بررسي است. وي در پاره اي از موارد نخستين فردي است كه به اشتراك دو عنوان اشاره داشته است. ذكر اشتراك در عناوين محمد بن ميسر، حمدان ديواني، ابن مسكان و حسن بن صالح از جمله اين موارد است كه توسط ساير رجاليان ذكر نشده و به تبع آن راهكاري نيز براي تمييز آن ها ارائه نشده است. مجلسي اول در تمييز پاره اي از عناوين مشترك از قرايني متفاوت از قرائن ديگر رجاليان بهره گرفته است كه چنين امري در بررسي عناوين مشترك حجال، محمد بن ميسر، واقد، حمدان و حسن بن زياد قابل مشاهده است. همچنين مجلسي اول در بررسي راويان مشترك، از قواعد و ضوابطي همچون توجه به طبقه راوي، دقت در راوي و مروي عنه، مقايسه اسانيد، جستجوي روايت در منابع متقدم، كثرت روايت، انصراف و توجه به اطلاعات رجالي راوي بهره برده است. مقاله حاضر به روش توصيفي در صدد تبيين نقش و عملكرد مجلسي اول در بررسي راويان مشترك و آراء و نظرات وي در اين حوزه و تحليل ضوابط مد نظر وي است.