بررسي ويژگي هاي آرايه ها و تذهيب مكتب هرات در مصاحف قرآني آستان قدس رضوي

هدف: پژوهش حاضر، به منظور بررسي و تبيين آرايه ها و تذهيب مكتب هرات در بين مصاحف قرآنيِ تاريخ دار و مستندِكتابخانه آستان قدس رضوي انجام شده است. روش/ رويكرد پژوهشي: اين پژوهش از نظر هدف كاربردي است و به روش توصيفي ـ تحليلي انجام شده است. با بررسي فهرست مصاحف گنجينه قرآني آستان قدس رضوي و مشورت با كارشناسان خبره اين بخش،10 مصحف نفيس كه داراي بيشترين ويژگي هاي نسخه شناسي مكتب هرات بودند، به روش هدفمند انتخاب شد. با مشاهده اين مصاحف، ويژگي هاي توصيفيِ آرايه ها و تذهيب آنها مشخص گرديد. يافته ها: با بررسي روشمند و طبقه بندي آرايه ها و تذهيب 10 مصحف قرآنيِ مكتب هرات در دو بخش درون متن (اوراق مصاحف) و برون متن (تجليد)، مشخص شد مهم ترين تزئينات به كار رفته در اين مصاحف شامل سرلوح 40%، لوح مذهب 60%، شمسه 10%، اشكال حاوي شرح آيات 100% و تزئين پايان قرآن در 20% مصاحف به كار رفته اند. طرح سرلوح يا لوح مذهب براي آغاز قرآن و نشان شرح آيات (خمس، عشر، سجده و تحزيب) در تمام مصاحف ترسيم شده اند و نقش شمسه ابتدا و تزئينات پايان قرآن، داراي كمترين فراواني در مصاحف مورد بررسي بود. نتيجه گيري: يافته هاي پژوهش نشان از كتابت و تذهيب مصاحف بزرگ و نفيس در مكتب هرات دارد. همچنين، ويژگي هاي آرايه ها و تزئينات اين مكتب از طريق يافته هاي پژوهش مشخص شد تا جنبه هاي مختلف آن در پژوهش هاي متعدد بررسي شود.