روش شناسي برگردان تصويرهاي استعاري صحنه هاي قيامت در قرآن بر اساس الگوي نيومارك

A Methodology of Translations of Metaphorical Images of the Scenes of the Day of Judgment in the Qur'an based on Newmark's Model

معناي تصويرهاي استعاري در مباحث معني ­شناسي و ترجمه از جايگاه مهمي برخوردار است و اين مهم در ترجمة متون مقدسي همچون قرآن كريم نمايان­ تر مي­ شود؛ بنابراين در مطالعات نوين ترجمه، از جمله الگوهاي ترجمۀ تصويرهاي استعاري، نظريۀ پيترنيومارك است كه بر ترجمه ­پذيري استعاره تاكيد دارد. نيومارك هفت راهبرد را براي ترجمة استعاره معرفي مي­ كند كه با تكيه بر آنها مي­ توان تصويرهاي استعاري را به زبان مقصد منتقل نمود. جستار حاضر در پرتو نظريۀ پيترنيومارك و با روش توصيفي - تحليلي از نوع انتقادي، به نقد و بررسي شيوه ­هاي برگردان تصويرهاي استعاري صحنه هاي قيامت در قرآن پرداخته و ضمن تبيين شيوه­ هاي انتقال تعابير استعاري، عملكرد پنج ترجمۀ فارسي از دو جزء پاياني قرآن را مورد سنجش قرار داده است. بدين منظور پنجاه و شش تصوير استعاري از مناظر قيامت با دويست و هشتاد برابر نهاد آن، بررسي شد. برآيند پژوهش نشان مي­ دهد كه از هفت شيوۀ مطرح شده در نظريۀ نيومارك، الهي­ قمشه­ اي از پنج روش، رضايي­ اصفهاني و فولادوند از چهار روش و آيتي و معزي از سه روش، بهره برده ­اند. رويكرد مترجمان، بيشتر بر ترجمۀ تحت ­اللفظي استوار است و اين مسئله حاكي از اين است كه مترجمان، بيش از انتقال صريح معنا، سعي در باز توليد استعاره در زبان مقصد داشته ­اند و از ميان روش ­هاي ياد شده، آيتي، معزي و فولادوند از روش تحت ­اللفظي، الهي قمشه ­اي از روش معنايي و رضايي از روش ترجمۀ تحت ­اللفظي با افزوده ­هاي تفسيري، بيشترين بهره را برده ­اند.

The meaning of metaphorical images hold a significant place within semantic and translation discussions, more visible in the translations of scriptures like the Holy Qur'an. One of the models of translation of metaphorical images within modern Translation Studies is Peter Newmark's model that emphasizes the translatability of metaphors. Newmark introduces seven strategies for translating metaphors relying on which, metaphorical images can be transferred to the target language. The present critical descriptive-analytical study in light of Newmark's theory analyzed translation methods of metaphorical images of the Judgment Day's scenes in the Qur'an and besides explicating the translation methods of metaphorical expressions, evaluated five Persian translations of the last two ajza' of the Qur'an. To this end, 56 metaphorical images of the scenes of the Judgment Day were compared with 280 equivalents of them. The results indicate that out of the seven methods Newmark proposes, Elahi Ghomshei employed five, Rezaie Esfahani and Fouladvand used four and Ayati and Moezzi used three methods. The dominant translation approach is literal translation and this shows that translators instead of an explicit transfer of meanings have tried to recreate the metaphors in the target language. Among the translation methods, Ayati, Moezzi and Fouladvand mostly used literal translation while Elahi Ghomsheir employed semantic translation and Rezaie's method was literal translation with commentary.