صيانت از ميراث فرهنگي غير مادي مردمان بومي: در جست‌وجوي مناسب‏ ترين راهكار حقوقي

مردمان بومي مردماني هستند كه از ادوار گذشته و به‌ويژه پيش از استعمار داراي تاريخ، پيوندها، و سنت‏هاي مشترك با يك‌ديگر بوده‏اند كه سبب جدايي آن‌ها از جامعة اصلي و مركزي و برخورداري از نظام‏ها و الگوهاي ارزشي و فرهنگي خاص خود شده است. اين مردم، كه در چارچوب‏ها و نظامات قدرت مركزي زندگي مي‏كنند، با سرزمين و محل اقامت خود رابطه‏اي عاطفي و معنوي دارند و نيز حفظ و صيانت از فرهنگ و ميراث غير مادي خود را، كه عمدتاً جنبة شفاهي و كلامي دارد، عامل بقا و استمرار هويتشان در گذر زمان و پرهيز از ادغام در ديگر جوامع غالب و مسلط در دنياي اطراف مي‏دانند. براي حمايت حقوقي از اين ميراث راهكارهاي گوناگوني پيشنهاد شده است كه اهم آن‌ها را مي‏توان در دو راهكار دسته‏بندي كرد: راهكار اول شامل نظام‏هاي حقوق خصوصي و حقوق مالكيت فكري است كه با تكيه بر جلوه‏هاي گوناگون اين حقوق‌ مانند كپي‌رايت، حق اختراع، حقوق علائم تجاري، حقوق قراردادها، و مسئوليت مدني و با تلقي اين ميراث به‌منزلة اموالي داراي ارزش اقتصادي و قابل دادوستد راه‌حل‏هايي براي حمايت از آن ارائه مي‏كنند. راهكار دوم نيز نظام حقوق بشر است كه بر اساس الگوبرداري از چارچوب «حق‏هاي فرهنگي» و آموزه‏هاي حقوق بشري در پي يافتن سازوكارهايي براي حمايت از حق مردمان بومي بر ميراث فرهنگي غير مادي و ادبيات و فرهنگ عامة آن‌ها به‌مثابة يك حق بشري است و در اسناد بين‏المللي و عملكرد محاكم بازتابي مناسب يافته است، تا جايي كه برخي حق اين مردمان بر حفظ ميراث غير مادي، به‌منزلة بخشي از هويتشان، را در زمرة حقوق بشر عرفي مي‏دانند.