واكاوي نگرش هويتي ابن‌قتيبه دينوري؛ زمينه‌ها و دلايل تكوين رويكرد اسلام‌ گرايانه در ايران

Analysis of identity attitud Ibn Qutayba Dīnawarī, background and reasons for the creation of the Islamist approach in Iran

در اين پژوهش، زمينه‌ها و دلايل شكل‌گيري رويكرد اسلام‌گرايانه در ايران با محوريت نگرش هويتي ابن‌قتيبه دينوري، تحليل و بررسي مي‌شود. هدف پژوهش حاضر، نشان‏دادن ريشه و تبار ديدگاه اسلام‌گرايانه، واكاوي زمينه‌ها و دلايل تكوين رويكرد اسلام‌گرايانه در ايران است. بررسي تغييرات فرهنگي و تحول هويتي در ميان برخي از ايرانيان در دوران اسلامي، از ديگر اهداف اصلي اين جستار به شمار مي‌رود. به نظر مي‌رسد مطالب ضدايراني و عرب‌مآبانۀ اسلام‌گراياني چون ابن‌قتيبه دينوري، واكنشي تند به برخي از شعوبيان افراطي بوده كه مجموعه‌اي از تفكرات افتخار به تاريخ، ذم و تحقير اعراب، به سخره گرفتن آداب و قواعد اسلام و... را در خود داشتند. بي‌گمان يكي ديگر از دلايل تكوين جريان هويتي اسلام‌گرا در ايرانِ دوران نخستين اسلامي و تفضيل عرب بر عجم از جانب آنها، شدتِ تمايلات اسلام‌گرايانۀ اين گروه و عدم تمايز بين عرب و دين اسلام بوده است. به ديگر سخن، بينش اسلام‌گرايانه، افزون بر عدم تمايز بين اسلام و عرب، برآمده از ارادت و تعصب اين دانشمندان ايراني به دين اسلام بود. روش انجام اين پژوهش در سطح داده‌شناسي، روشِ تحقيق اَسنادي تاريخي و كتابخانه‌اي و در سطح ارزيابي داده‌ها و تجزيه و تحليل آنها، با مدل توصيفي ـ تحليلي است.

In this study, we are trying to analyze the background and reasons of the formation of Islamist approach in Iran through identity attitude Ibn Qutayba Dīnawarī. The aims of this study were to show the origins of Islamist views, analysis and reasons underlying the development of Iran's Islamist approach and Study cultural and identity changes among some of the Iranian in the islamic era. It seems anti-Iran and Arab devotee ideas, Islamists such as Ibn Qutayba Dīnawarī had been harsh reaction to some extreme Shu'ubian that had accumulated collection of thoughts honor to history, blame and humiliate the Arabs, ridicule the customs and rules of Islam, etc. Undoubtedly, another reason of the creation Islamist approach in Iran during the early Islamic era and Arab superiority over Ajam from them, had been their Islamist tendencies intensity and lack of distinction between Islam and the Arab. In other words Islamist vision was in addition to the lack of distinction between Islam and the Arab, result of devotion and Prejudice Iranian scientists to Islam. The method of this research is data collection, Historical and Library Documentary Research Method, data evaluation and analysis of them by descriptive-analytic model.