ضابطۀ ضمان راننده در رابطه با تلف و صدمات ناشي از تصادفات رانندگي

The criteria of the driver’s liability for death and the injury caused by car accidents

امروزه موضوع تصادفات و جرايم رانندگي و قتل و جرح ناشي از آن، جزو مباحث مهم محافل فقهي و حقوقي است كه تعيين مسئول حادثه هم از جنبۀ جبران و هم نوع ضمان اهميت دارد. در قانون مجازات با وجود اهميت ارائۀ ملاك در تشخيص مسئول حادثه، اين موضوع به‌طور دقيق بررسي نشده ‌و اغلب در دو مادۀ 504 و 505 پيگيري شده است؛ در مادۀ 504 ق.م.ا. بيان قانونگذار در مواردي با اجمال همراه است و از جمله مشخص نيست كه استثناي ذكرشده در آن صرفاً به عدم تقصير برمي‌گردد يا حضور در محل غيرمجاز را هم شامل مي‌شود و نوع قتل و جرح نيز تعيين نشده است. آري در مادۀ 532 ق.م.ا. جنايات عمدي در رانندگي پذيرفته شده اما مشخص نشده است كه عمد در چه مواردي تحقق مي‌يابد و مجازات آن چيست يا در ‌مواد 714 - 719 قانون تعزيرات (مصوب 1375) تنها در مادۀ 714 به مجازات يك صورت قتل (قتل شبه‌عمد) اشاره شده است. در اين مقاله پس از ذكر مقدماتي بر اساس مباني فقهي امكان تحقق جنايت خطاي محض و عمد در برخي از تصادفات رانندگي اثبات شده و ابهامات موجود در مادۀ 504 قانون مجازات بررسي شده است.

Today, the issue of car accidents and traffic offenses and death and injuries caused by them is one of the most important issues of jurisprudential and legal circles. The identification of the person responsible for the accident is significant both for indemnification and type of liability thereof. In spite of the significance of presenting criteria for identification of the liable for damages, it has not been studied in detail in the Islamic Penal Code and it has been mostly pursued in two Articles of 504 and 505. In Article 504 of Islamic Criminal Law the statement of the legislator is brief in some cases; it is not clear, for example, that whether the said exception only refers to the lack of fault or it also includes unauthorized presence in the place. Furthermore, the type of death and injury has not been specified in this law. The Article 532 of Islamic Criminal Law accepts intentional crimes related to car accident but does not specify in which cases it is intentional and what is the penalty for that crime. Or only Article 714 among Articles 714-719 of Punishment Law (adopted in 1996) refers to the punishment of a single type of killing (Manslaughter). After giving an introduction to the article, the possibility of actualization of the pure and intentional error in some car accidents is proved and the ambiguities as to the Article 504 of the Penal Code have been studied.