مديريت ريسك خشك‌سالي كشاورزي در حوضه الموت قزوين

Agricultural drought risk management, case study: Alamot Gazvin catchment

خشك ­سالي پديده‌اي است كه نمي‌توان از بروز آن جلوگيري نمود، اما با مديريت جامع‌نگر و علمي مي‌توان از بروز خسارات ناشي از آن كاست. براي كاهش ميزان خسارات نياز به يك برنامه تدوين شده مي‌باشد. بدين منظور بايد تلاش كرد تا دستيابي به دستورالعمل‌هاي اجرايي كارساز براي مناطق مختلف كشور بر اساس شرايط آب و هوايي آن مناطق و بررسي‌هاي ميداني به‌منظور شناخت بهتر از شرايط اقتصادي و اجتماعي امكان پذير شود. اين مقاله به شرح چگونگي و مراحل تدوين نخستين برنامه مديريت ريسك خشك­سالي كشاورزي براي يك منطقه به‌عنوان پايلوت مي‌پردازد. اين بررسي به مدت سه سال از سال 88 تا 90 به طول انجاميد. در اين راستا كارگاه‌هاي آموزشي و نشست‌هاي تخصصي برگزار و بررسي‌هاي ميداني انجام شد كه بر اساس شناخت از منابع اقتصادي و اجتماعي در حوضه پايلوت و نتايج نشست‌هاي مديران محلي و ساكنين آن مراحل برنامه اجرايي تهيه شد. همچنين، در راستاي اجراي اين تحقيق، اطلاعات مختلف اقليمي و كشاورزي، اطلاعات محلي در منطقه جمع‌آوري شد و روشي براي ارزيابي ميزان آسيب‌پذيري بخش‌هاي مختلف كشاورزي در منطقه ارائه شده است. برنامه بر اساس نظرات كارشناسي و تجارب موجود در جهان و شرايط حاكم بر منطقه مورد نظر به‌صورت نه فاز مختلف تدوين شده است. با توجه به درآمد متوسط 41 ميليارد ريالي اين حوضه از كشاورزي و دامپروري ميزان خسارات وارده در خشكسالي ضعيف تا بسيار شديد از 3.450 ميليارد ريال تا 10.350 ميليارد ريال متغير است. مجموعه اين نه فاز مراحل پايش، پيش‌بيني و هشدار را به‌صورت تيم‌هاي كاري تعريف نموده و با مشاركت ذينفعان و تصميم‌گيران به شكلي مديريت مي‌شود كه تا ميزان خسارات خشكسالي از 30 تا 47 درصد (بستگي به شدت خشكسالي) كاهش پيدا كند.

Drought is a phenomenon which is not preventable, but its outcomes could be mitigated by a holistic and scientific managerial vision. In order to approach to this goal, some practical frameworks is needed for different parts of the country, in respect to their climates. This paper is introducing development of the first agricultural drought risk management plan by experts of Agricultural Drought Management (ADM) for a pilot area. This project lasted for three years from 2009 to 2011. In this project some educational workshops and specialized meetings were held and have helped the plan to be more succeeded. At first, all needed climatic and agricultural information were collected and then a program for agricultural risk assessment in the region were selected. The drought plan was developed with a nine steps proposed method, in respect to advice of experts. Considering the average income of 41 billion Riyals from agricultural and animal husbandry activities, damages costs of poor to very severe drought varied from 3.450 to 10.350 billion Rials. Agricultural drought risk management plan can reduce drought damages from 30 to 47 percent, depended on drought intensity.