نوروز طبري و تقويم كرانه‌هاي جنوبي درياي مازندران

Tabari Nowruz and the Local Calendar of Southern Littoral Regions of Caspian Sea

برخي از چاپ‌هاي سنگي شرح بيست باب ملا مظفر گنابادي در شرح جشن آبريزان، افزوده‌اند كه نوروز طبري نيز همين روز است. همين مطلب را در دست‌نويسي زرتشتي به تاريخ كتابت 1130 ﻫ.ق مي‌توان ديد. در‌حالي‌كه آبريزان تا نيمة نخست سدة يازدهم هجري در زمان ورود خورشيد به برج سرطان برگزار مي‌شد، تصور وجود يك نوروز هم‌زمان با آبريزان، به‌نام نوروز طبري، به‌ فرض وجود تقويمي/ تقويم‌هايي با سال ثابت (كبيسه‌دار) در كرانه‌هاي جنوبي درياي مازندران انجاميده است. اين مقاله، به ارزيابي اصالت متني نوروز طبري در شرح بيست باب مي‌پردازد و تقويم و موقعيت تقويمي نوروز و پنجه (خمسة مسترقه) را در تقويم رايج در كرانه‌هاي جنوبي درياي مازندران مطالعه مي‌كند. به علاوه، تحولات معاصر در تفسير اين تقويم محلي را مورد بررسي قرار مي‌دهد.

Tabari Nowruz’ (Tabari New Year’s Day) is concurrent with Ābrīzān festival, according to what has been mentioned in some lithographical editions of šarḥ-e bīst bāb (Commentary on Twenty Chapters) of Mollā Moẓaffar Gonābādī, in the description of the festival. Such a matter can also be seen in a Zoroastrian manuscript copied in 1718 A.D. (1130 Hijri.). While Abrīzān festival used to be held on the summer solstice up to the first half of 17th century, the notion of a ‘Tabari New Year’s Day’, fixed in early summertime, has led to the assumption of existence of local calendars with fixed years and intercalary days in southern littoral regions of Caspian Sea. This article evaluates the textual authenticity of ‘Tabari Nowruz’ in šarḥ-e bīst bāb and studies the calendrical place of New Year’s Day and epagomenae in the local southern littoral regions of Caspian Sea. It also assesses the modern developments in interpreting this local calendar.