ارزيابي برخي صفات زراعي و برآورد شاخص‌هاي مقاومت به خشكي براي عملكرد لاين‌هاي خويش آميخته آفتابگردان در شرايط با و بدون تنش رطوبتي

Evaluation of some agronomic traits and estimation of drought resistance indices for seed yield in sunflower inbred lines under with and without water stress

به منظور ارزيابي تحمل خشكي و تعيين شاخص مناسب براي ارزيابي تحمل لاين­ هاي خويش ­آميخته آفتابگردان به شرايط خشكي، آزمايشي در قالب طرح بلوك­ هاي كامل تصادفي با شش تكرار طي دو سال 94-1393 در ايستگاه تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي شهرستان خوي انجام شد. تعداد 20 لاين آفتابگردان در دو شرايط آبياري مطلوب و محدود ارزيابي شد. تنش خشكي از طريق قطع آبياري از مرحله R4 تا مرحله R6 اعمال شد. براساس نتايج حاصل، تنش خشكي باعث كاهش ارتفاع و قطر ساقه، وزن صددانه، قطر طبق، طول دوره رشد و عملكرد دانه لاين­ هاي آفتابگردان شد. اختلاف آماري معني ­داري بين لاين­ ها از نظر خصوصيات مذكور وجود داشت. بيش­ترين عملكرد دانه در لاين­ هاي RGK55،BGK375 و BGK1 در شرايط بدون تنش و در لاين­ هاي BGK1 و BGK375 در شرايط تنش به ­دست آمد. براي ارزيابي لاي ن­ها، شاخص­ هاي مقاومت به خشكي شامل ميانگين عملكرد (MP)، ميانگين هندسي بهره ­وري (GMP)، شاخص تحمل تنش (STI)، شاخص تحمل (TOL)، شاخص حساسيت به تنش (SSI)، ميانگين هارمونيك بهره‌وري (HARM)، شاخص پايداري عملكرد(YSI) ، شاخص خشكي حساس (SDI)، شاخص خشكي نسبي (RDI) ، درصد حساسيت به تنش خشكي (SSPI)، شاخص تحمل به خشكي اصلاح ­شده در شرايط آبياري مطلوب (K1STI) و شاخص تحمل به خشكي اصلاح ­شده در شرايط تنش (K2STI) محاسبه شد. برطبق اين شاخص ­ها و همچنين همبستگي ساده، شاخص­ هاي STI, K1STI, K2STI، MP،GMP وHARM مناسب­ ترين شاخص­ ها براي گزينش ژنوتيپ­ هاي آفتابگردان از نظر تحمل خشكي بودند. بر اين اساس لاين­ هاي BGK1 و BGK375 به عنوان متحمل‌ترين لاين­ها و لاين­هاي RGK23 و RGK26 حساس ­ترين لاين­ ها به تنش خشكي بودند.

In order to evaluation and screening of drought tolerant sunflower inbred lines, an experiment was conducted in randomized complete block design (RCBD) with six replications at Khoy agriculture and natural resources station during 2014 and 2015. Twenty sunflower lines were evaluated in favored and limited irrigation conditions. Drought stress was imposed by water withholding in R4-R6 stages. The result showed that drought stress reduced plant height and stem diameter, seed weight, head diameter, growth duration and grain yield. Significant differences were observed among lines for these traits. Mean comparison showed that the highest seed yield was belonged to RGK55, BGK375 and BGK1 in non-stressed; and BGK1 and BGK375 in stressed conditions. For evaluation of drought stress tolerance indices such as mean productivity (MP), geometric mean productivity (GMP), stress tolerance index (STI), tolerance index (TOL), stress sensitivity index (SSI), harmonic mean of productivity (HARM), yield stability index (YSI), sensitive drought index (SDI), stress susceptibility percentage index (SSPI), relative drought index (RDI), modified stress tolerance index in optimum irrigation (K1STI), modified stress tolerance index in moderate and severe stress (K2STI) were used. According to these indices and simple correlation, STI, MP, GMP and HARM were the most suitable indices for selection of genotypes under stress and non-stress conditions. Based on the results, BGK1 and BGK375 were determined as the most drought tolerant lines where as RGK23 and RGK26 had the lowest yield and most sensitive to drought stress.