تصوير ايزدبانوان در روايت هاي داستاني بهرام بيضايي

The image of goddess in narration of Bahram Beizaei

بهرام بيضايي به گذشته پرافتخار ايران توجهي ويژه دارد. او يكي از مشخصه هاي عصر زرين، يعني «مادرسالاري»، را برمي گزيند و آن را در بعضي از آثار نمايشي اش به تصوير مي كشد. هدف پژوهش حاضر، مطرح كردنِ پيوند قهرمانان زن، با ايزدبانوانِ باستاني ايران در آثار بهرام بيضايي است و نيز بررسي و تحليل اين مولفه، روي چند اثر نمايشي وي. آثاري كه در اين جستار بررسي مي شوند، عبارت اند از: فيلم نامه ها و نمايش نامه هاي ايستگاه سلجوق، پرده ي نئي، پرده خانه، شب هزار و يكم(1)، شب هزار و يكم(3) و فتح نامه كلات. در اين پژوهش، نخست به روش توصيفي ـ تحليلي، شيوه هاي روايي بيضايي در پيوند قهرمانان زن با ايزدبانوان مشخص و تبيين مي شوند. سپس، آثار نمايشي وي با توجه به اين مولفه ، بررسي و تحليل مي شوند. برآيند مقاله حاكي از آن است كه: بيضايي قهرمانان زنِ روايت هايش را با ايزدبانواني كه مظهرِ «مهر»، «زايش»، «عشق»، «شجاعت» و از همه مهم تر «خردمندي» هستند، پيوند مي زند. با توجه به آثاري كه تحليل شد، مولفه «خردمندي» بيشترين حضور را در پرداختِ شخصيت هاي زن اين نويسنده دارد. برخلاف تصور رايج، ايزدبانوي خردمندي، كه يكي از مصاديقش، ايزدبانويِ «چيستا» است، بيشتر مورد توجه بيضايي بوده تا ايزدبانويِ «آناهيتا».

Bahram Beizaie pays special attention to Iran’s honorable old ages. He chooses one feature of the golden age “matriarchy” period depicting it in some of his plays. The purpose of this research is to discuss the dependence of heroines and Iranian goddess, and to analyze this dependence in some of Beyzaeis’ works. Plays and screenplays that are considered in this study include: “Saljuk istgah”, “Parde nei”, “Parde khane”, Shabe 1001(1)”, Shabe 1001(3)” and “Fath name kalat”. The research is descriptive - analytical, so that at first, Beyzaeis models in merging heroines and goddess would be specified and then his works would be analyzed on this basis. Conclusions show that Beyzaei uses the goddesses of “kindness”, “birth”, “love”, “courage” and the most important one the goddess of “wisdom” to create his heroines. Based on analysis of these works, the presence of wise goddess such as goddess “Chista” most in Beizaeis works even more than “Anahita”.