تحليل فضايي پيوندهاي روستا - شهري بر اساس عملكرد حوزه نفوذ خدماتي مراكز شهري (مطالعه موردي: شهرستان كوهدشت)

(patial analysis of rural- urban connections based on the sphere of influence of urban centers services (Case study: Kouhdasht Township

مطالعه و بررسي روابطه شهر و روستا از مهمترين مباحث در برنامه ريزي هاي فضايي و منطقه اي مي باشد. زيرا جريان هاي روستا شهري نشان - دهنده پيوندهاي روستا شهري در عرصه فضايي بوده و گوياي الگوهاي رفتاري شهروندان در تأمين نيازها ميباشد. بر اين اساس، هدف مطالعه حاضر - بررسي رابطه و پيوندهاي روستايي شهري بر اساس عملكرد جريانهاي حوزه نفوذ در شهرستان كوهدشت ميباشد. نوع تحقيق كاربردي، روش مورد - استفاده توصيفي تحليلي و براي گرده آوري دادهها از روشهاي كتابخانه اي و ميداني استفاده شده است. جامعه آماري كل جمعيت شهرستان كوهدشت - كه معادل با 218921 نفر در نظر گرفته است، كه 322 پرسشنامه به صورتي تصادفي بين مردم شهرستان توزيع گرديده است. جهت تحليل و تحليل دادهها از آمارهاي توصيفي، مدل ويكور و نرم افزار GIS بهره گرفته شده است، به طوريكه از مدل ويكور براي توسعه يافتگي دهستان ها و نرم افزار GIS در ترسيم جريانات حوزه نفوذ استفاده شده است. يافته ها نشان ميدهد كه در شهر كوهدشت با توجه به وجود بازارهاي عمده فروشي و خرده فروشي، بانكها و مؤسسات مالي، ادارات مختلف، وجود مراكز دانشگاهي و امكانات آموزشي و مراكز درماني عمومي و تخصصي، سهم عمدهاي در تأمين خدمات به نقاط روستايي در سطح شهرستان دارد. بطوريكه حدود 58 درصد پاسخگويان اظهار داشته اند كه براي دريافت اين خدمات به كوهدشت بصورت روزانه، هفتگي و يا ماهانه مراجعه ميكنند و جرياناتي قوي بين نقاط روستايي و نقاط شهري كوهدشت وجود دارد. در سلسله مراتب شبكه اي سطح اول، همه شهرها و مراكز دهستان در دريافت خدمات تابع كانون شهري كوهدشت ميباشند. همچنين يافته هاي مدل ويكور نشان داد كه دهستان كوهدشت شمالي با جنوبي هر كدام با ميزان 18 / 0 و 29 / 0 و دهستان هاي خسروآباد و زيرتنگ با ميزان 97 / 0 و 93 / 0 به ترتيب كمترين و بيشترين رتبه توسعه يافتگي را در محدوده مورد مطالعه به لحاظ برخورداري از امكانات و خدمات توسعه اي دارا ميباشند.

Studying and examination of connection between urban and rural areas is one of the most aspects of spatial and regional planning. Since, the rural - urban flows are indicative of rural-urban connection in spacial arena and representative of the citizens’ behavioral patterns in meeting the needs. Accordingly, the aim of this study is to investigate the relationship and connection between rural and urban areas based on the function of sphere of influence in Kouhdasht township.The data of this descriptive-analytical study have been collected via field and library study and distribution of questionnaire. Population of the study consists of the entire citizens of Kouhdasht township equivalent to 281921 Persons and 322 questionnaires were distributed randomly among them. Data analysis has been done by using descriptive statistics, VIKOR model and GIS software; VIKOR model is for rural district development, and GIS software is for mapping the sphere of influence. Based on the results, regarding the wholesale and retail markets; banks and financial institutions; offices, academic centers and educational facilities; and public and professional health centers, there is a major contribution on the part of Kouhdasht in providing services to rural areas located in this city. Consequently, 0/58 of the respondents stated that for receiving these services, they attend daily, weekly or monthly in Kouhdasht city and there are strong flows between rural and urban areas. In the network hierarchy of the first level, all towns and village centers are dependent on Kouhdasht city. In addition, based on the findings of VIKOR model, it was shown that the Northern District and the Southern District of Kouhdasht with 0/18 and 0/19 and Khosroabad and Zertang with 0/93 and 0/79 are on the lowest and the highest-ranking based on availability to facilities and development services, respectively.