تاثير نيتروژن و ازتوباكتر بر عملكرد و اجزاي عملكرد رقم روشن گندم (Triticum aestivum L.)

(Effects of Nitrogen and Azotobacter on Yield and Yield components of Wheat (Triticum aestivum L

اين تحقيق به صورت آزمايش فاكتوريل در قالب طرح پايه بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه با بافت خاك سيلتي لوم انجام شد. فاكتورهاي آزمايش شامل ازتوباكتر كروكوكوم در دو سطح (تلقيح بذور با ازتوباكتر در غلظت 107 باكتري در هر گرم و عدم تلقيح) و كود نيتروژن در پنج سطح (0، 50، 100، 150 و 200 كيلوگرم نيتروژن خالص در هكتار از منبع اوره) بودند. اثر ازتوباكتر بر صفات عملكرد دانه، تعداد دانه در سنبله، پروتئين دانه (P≤ 0.05)، شاخص كلروفيل، تعداد سنبله در متر مربع و وزن هزار دانه (P≤ 0.01) معني دار بود. اثر نيتروژن بر تمام صفات به جز تعداد دانه در سنبله معني دار بود (P≤ 0.01). اثرمتقابل دو فاكتور بر صفات عملكرد دانه، شاخص كلروفيل (P≤ 0.05)، ارتفاع بوته، تعداد سنبله در متر مربع و تعداد دانه در سنبله (P≤ 0.01) معني دار بود. عملكرد دانه در تركيب كودي تلقيح با ازتوباكتر و نيتروژن (100 كيلوگرم در هكتار) برابر با 4899 كيلوگرم در هكتار بود كه اختلاف معني داري با 150 و 200 كيلوگرم نيتروژن در هكتار و تلقيح نداشت. اين تركيب كودي سبب افزايش ۱۳/۷۶ درصدي عملكرد دانه در مقايسه با عدم تلقيح و مصرف 100 كيلوگرم نيتروژن در هكتار شد. عملكرد دانه با وزن هزار دانه، تعداد سنبله در متر مربع، شاخص كلروفيل، شاخص سطح برگ و ارتفاع بوته همبستگي مثبت و معني دار داشت. در مجموع، مصرف 100 كيلوگرم نيتروژن در هكتار و تلقيح با ازتوباكتر مي تواند منجر به حصول پتانسيل عملكرد دانه، كاهش اثرات مخرب زيست محيطي و صرفه جويي در مصرف كود نيتروژنه گردد.

This research was carried out in a field factorial experiment based on randomized complete block design with three replications in a silty loam soil. Experimental factors were including two levels of Azotobacter chroococcum (seed inoculation with azotobacter at a concentration of 107 bacteria per gram and uninoculation) and five levels of nitrogen (0، 50، 100، 150 and 200 kg N.ha-1 from urea source). Azotobacter effect was significant on grain yield، number of grains per spike، grain protein content (P≤ 0.05)، SPAD، number of spike per m2 and thousand grain weight (P≤ 0.01). Effect of nitrogen was significant on all of the traits except of number of grains per spike (P≤ 0.01). Interaction effect of two factors was significant on grain yield، SPAD (P≤ 0.05)، plant hight، number of spike per m2 and number of grains per spike (P≤ 0.01). Grain yield was 4899 kg.ha-1 in combination of seed inoculation with azotobacter and nitrogen (100 kg.ha-1)، which there was no significant differences with 150 and 200 kg N.ha-1. This fertilizer combination increased seed yield by 13.76%، compared to uninoculation and nitrogen (100 kg.ha-1). There were positive and significant correlation between grain yield and SPAD، number of spike per m2، number of grains per spike، thousand grains، plant hight and leaf area index (LAI). Overall، the inoculation with azotobacter bacteria and nitrogen (100 kg.ha-1) could achieve grain yield potential، reduce the adverse environmental impacts and save the N-fertilizer utilization.