نقش گروه هاي معارض كرد در مناسبات ايران و تركيه در دوره پهلوي اول

Kurd Dissidents and their Implication for Iran-Turkey Relations during the Pahlavi I Era

در سال 1923م. با فروپاشي و تجزيه امپراتوري عثماني به دولت هاي كوچكتر، كشور تركيه امروزي شكل گرفت. آغاز دوران سلطنت پهلوي در ايران و حكومت كمال آتاتورك در كشور جديد تركيه، اين دو كشور را در فرآيند نظم جهاني دوشادوش يكديگر قرار داد. در اين مقطع، يكي از نقاط برخورد ميان ايران و تركيه كه ريشه در حوادث اواخر قرن نوزدهم داشت، مساله كردها و شورش آنان در مناطق شرق و جنوب شرق تركيه بود. اين پژوهش با روش توصيفي- تحليلي در پي پاسخ به اين پرسش هاست: چه عوامل منطقه اي و داخلي سبب حضور گروه هاي معارض كرد در روابط دوجانبه شد؟ ماهيت نقش اين گروه ها چه بود؟ و ورود آنها به عرصه روابط دوجانبه چه تاثيري بر مناسبات دو كشور داشت؟ در واقع، مساله گروه هاي معارض كرد، معلول تيرگي روابط دو كشور بود و نه علت آن؛ به ويژه به سبب مشخص نبودن حدود و مرزها در روابط دوجانبه، گروه هاي مذكور در نقش ابزار فشار ظاهر مي شدند: هرگاه مناسبات دو كشور رو به وخامت مي رفت، نقش گروه هاي معارض گسترش مي يافت و بر عكس هرگاه از سطح تشنج در روابط كاسته مي شد، نقش گروه هاي معارض نيز رنگ مي باخت.

The Ottoman Empire collapsed in 1923 and was replaced by the Turkish Republic and various successor states. The rise of Pahlavis in Iran and the rule of Kamal Ataturk in the newly created Turkey, juxtaposed the two countries in the fonnation ofthe nascent world order. The case of the Kurds and their episodes of riot and political dissent in the east and south eastern Turkey, profoundly rooted in the late 19th century developments, was one of the main sticky points between Iran and Turkey. The current research employs a descriptive-analytical method to provide answers to the questions of what domestic and regional factors were important to the role of Kurds in the bilateral ties between Iran and Turkey. What was the nature of their impact on the relations? And what implications did their incursion had for the relations between the two countries? As a matter of fact, dissident Kurds were the result of deteriorating relations between Iran and Turkey, not the cause of it; in fact, the ambiguous conditions at borders and the impact it bore on bilateral ties caused these dissident groups to be used as a means to wield influence and power. As bilateral ties between Iran and Turkey worsened, these groups assumed greater roles; and once the dust settled and relations ameliorated, these groups would lose their heft.