هيدروژئوشيمي و بررسي كيفيت آب سد مخزني مهاباد، استان آذربايجان غربي

Investigation of hydrogeochemistry and water quality of Mahabad Reservoir Dam,West Azarbaijan province, Northwest Iran

سد مخزني مهاباد منبع اصلي تامين آب آشاميدني شهر مهاباد و اغلب روستاهاي اطراف پايين دست آن مي باشد. جهت بررسي كيفيت آب سد مهاباد و سرشاخه هاي اصلي آن، پارامترهاي pH، EC، TDS، TH، TA، دما، شوري و غلظت كاتيون ها و آنيون هاي اصلي آب و برخي از عناصر فلزي و سنگين اندازه گيري شد. براي اين منظور تعداد 5 نمونه آب براي تجزيه شيميايي كاتيون ها و آنيون هاي اصلي آب و 11 نمونه آب براي تجزيه برخي از عناصر فلزي و سنگين از محل ايستگاه هاي طراحي شده نمونه برداري شدند. بر اساس نتايج تجزيه هاي شيميايي و مقايسه با مقادير مجاز اشاره شده در استانداردهاي بين المللي، غلظت كاتيون و آنيون هاي اصلي آب و مقادير پارامترهاي فيزيكوشيميايي نمونه هاي آب محدوده مورد مطالعه در دامنه مقادير مجاز تعيين شده قرار گرفتند. اين بررسي ها همچنين نشان داده است كه بيشتر نمونه هاي آب سرشاخه هاي بالادست از نظر شرب تمامي نمونه هاي آب ايستگاه ها از نظر Cd و در مواردي از نظر Pb داراي آلودگي مي باشند و بر اساس ميزان سختي كيفيت تقريبا قابل قبول تا مناسبي دارند. بيشترين غلظت كل فلزات اندازه گيري شده در نمونه هاي آب محدوده مورد مطالعه مربوط به عناصر Cd و Pb با مقادير به ترتيب μg/l130 و μg/l5/34 در ايستگاه KDT3 است كه در مقايسه با استانداردهاي سازمان بهداشت جهاني به ترتيب 26 و 5/3 برابر حد مجاز مي باشند. آلودگي Cd و Pb در ايستگاه KDT3 مي تواند هم منشا انسان زاد و هم زمين زاد داشته باشد. علاوه بر اين، كيفيت آب از نظر آبياري در طبقه C2S1 (شوري پايين) و كيفيت مناسب براي مصارف كشاورزي واقع شده است. نمودار پايپر نيز نشان مي دهدكه نوع آب هاي منطقه از نوع بي كربناته – كلسيك است. كيفيت آب از لحاظ مصارف صنعتي به دليل سختي كل بالا نياز به نرم كردن قبل از مصرف دارند. كيفيت آب براي دام از نظر تمام عناصر مورد تجزيه به جز كادميوم مناسب مي باشند.

Mahabad reservoir dam is the main drinking water source for Mahabad town and its downstream villages. To investigation of water quality، the physicochemical parameters including pH، Eh، EC، TDS، total hardness (TH)، total alkalinity (TA)، temperature، salinity، concentrations of main cations and anions (for 5 samples) and some of the heavy metals (for 11 samples) were measured in water sampling stations. According to the chemical analysis results and compare to the international standards، main cations and anions concentrations and physicochemical parameters values (exception total hardness) of the water samples are located in permissible ranges and suitable for drinking water. Compare to the world health organization (WHO) standards، all of the water samples indicate Cd and Pb pollution، point of view of drinking water. In KDT3 sampling station، the concentration of Cd and Pb are 26 times and 3.5 times of permissible values، respectively. Also، the water of Mahabad reservoir dam and upstream tributaries are polluted regarding to Cd for livestock and poultry requirements. These pollution can be related to geogenic source (mineralization) and anthropogenic source (wastewater derived from upstream villages). But for irrigiation، the water of Mahabad reservoir dam and upstream tributaries have low salinity (C2S1 class) and suitable for agricultural uses. Piper diagram revealed bicarbonate type and calcic facies for water of Mahabad reservoir dam. The surface water of the study area، for the reason of high total hardness، needs to softening prior to use for different industries.