(تعيين الگوي كشت بهينه محصولات زراعي با تأكيد بر بيشينه كردن منافع اجتماعي و واردات خالص آب مجازي (مطالعه موردي دشت بهار همدان)

Determining the Optimal Planting Crops with Emphasis on Maximizing Social Benefits and Net Imports of Virtual Water (Plains Study Bahar of Hamedan)

دشت همدان - بهار در ناحيه اقليمي نيمه­ خشك قرار گرفته است. از آن­جا كه روند توسعه كشت و جايگزيني محصولات با نياز آبي بالا منجر به بيلان منفي اين دشت شده است، براي پيشگيري از پيامدهاي منفي اين بحران لحاظ كردن محدوديت كشت محصولات زراعي با نياز آبي بالا در دشت و هم‌چنين، افزايش واردات محصولات كشاورزي با توجه ويژه به مقوله‌ آب مجازي بسيار ضروري است. لذا، در اين پژوهش با استفاده از روش توصيفي- اسنادي - كتابخانه­ اي و مدل برنامه‌ريزي رياضي به تعيين الگوي بهينه ­اي در كشت 5 محصول زراعي داراي ارزش اقتصادي و صنعتي دشت بهار همدان با تأكيد بر آب مجازي مبادله شده و منافع خالص اجتماعي آن­ها پرداخته شده است. نتايج اين پژوهش نشان دادند كه در الگوي كشت بهينه در سطح دشت تنها محصول گندم به مقدار 71 هزار هكتار داراي اهميت است. در ادامه، بمنظور افزايش كارايي مصرف آب، محصولات از نظر زمان كشت دسته­بندي شدند. بدين ترتيب مشخص شد با پايان يافتن زمان كشت گندم محصول سيب‌زميني كه داراي بهره ­وري آب بالايي است، بايد جايگزين آن شود. در پايان نيز با توجه به مدل HSJ مشخص گرديد كه الگوي بهينه با كمينه‌كردن سطح زير كشت محصولات صادراتي يونجه، سيب­زميني و چغندرقند و حداقل كردن سطح زير كشت جو بيش­ترين آب مجازي را وارد منطقه كرده است و در اين الگو نيز تنها محصول گندم به زير كشت خواهد رفت.

Hamedan-Bahar plain is located in the semi-arid climate. Since cultivating development and replacing of crops with high water requirement lead to create negative balance the plains, for prevention of negative consequences of the crisis cultivating limitation of crops with high water requirement in critical plains and increasing of agricultural crops importing considering virtual water must be so necessary. In this study using a descriptive-document-library and mathematical model to determine the optimal pattern in the 5 cultivation of crops economic and industrial value Bahar plains Hamedan with an emphasis on virtual water trade and social net benefits were investigated. The results indicated that the optimal cropping pattern in the plains amount of 71 thousand hectares of wheat only important. Continuing to increase water use efficiency, the products were classified in terms of time cultivated. It was clear by the end of the crop wheat, potato with high water productivity it should be replacement. Finally according to the HSJ model was determined that the optimal pattern with a minimum of the area under export crops and minimize the under cultivation barley has the highest virtual water imports and in this model only the wheat crop is cultivated.