بررسي روابط بين عملكرد و اجزاي عملكرد و پايداري تعدادي از ژنوتيپ‌هاي برنج با استفاده از روش باي‌پلات

Studying the relationships between yield and yield components and stability of some of rice genotypes using biplot method

دانش كافي از روابط ميان صفات در برنامه‌هاي اصلاحي براي اصلاح ارقام جديد برنج ضروري است. هدف از تحقيق حاضر، بررسي پايداري هفت ژنوتيپ برنج در محيط‌هاي مورد مطالعه، تعيين روابط ميان صفات و شناسايي صفات مناسب براي انتخاب غيرمستقيم جهت بهبود عملكرد دانه برنج بود. شش لاين اميدبخش، انتخاب شده از آزمايش مقدماتي عملكرد سال 1390-1389، به همراه رقم شاهد شيرودي، در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در دو منطقه استان مازندران (تنكابن و ساري) طي سه سال زراعي 1392-1390 مورد ارزيابي قرار گرفتند. نتايج تجزيه واريانس مركب نشان داد كه اثر ژنوتيپ و برهمكنش ژنوتيپ × محيط براي صفت عملكرد دانه معني‌دار بود. تجزيه گرافيكي GGE باي‌پلات نشان داد كه ژنوتيپ 6 بر اساس دو معيار ميانگين عملكرد و پايداري با بيشترين عملكرد دانه (06/6218 كيلوگرم در هكتار) در رتبه دوم از نظر پايداري قرار گرفت. تجزيه گرافيكي ژنوتيپ × صفت (GT) نيز نشان داد كه عملكرد دانه همبستگي مثبت و معني دار با تعداد دانه پر، تعداد كل دانه و ارتفاع بوته و همبستگي منفي و معني دار با تعداد پنجه در بوته و طول خوشه داشت. بنابراين، تعداد دانه پر، تعداد كل دانه و ارتفاع بوته صفاتي بودند كه براي بهبود عملكرد دانه برنج از طريق انتخاب غيرمستقيم مناسب بودند. در مجموع، ژنوتيپ‌هاي 6 (شماره 39 )] رمضانعلي طارم × آمل 3 (A37632) × و67015-22-6 - [IRو 5 (شماره 126 از ](مضانعلي طارم × آمل 3) × (37632 A) –2-6-22-67015 IR]) بهترين ژنوتيپ‌ها بودند كه مي‌توانند به منظور معرفي رقم هاي جديد مورد توجه قرار گيرند.

Adequate knowledge of the interrelationships among traits is essential in planning and evaluating breeding programs for rice improvement. The objectives of this research were to study the stability of seven rice genotypes over the studied environments, determining the interrelationships among traits and identifying suitable traits for indirect selection to improve rice grain yield. Six promising rice lines selected from preliminary yield trial in 2011-2012, including Shirodi as control cultivar were evaluated using randomized complete block design with three replications in two locations of Mazandaran province (Tonekabon and Sari) during three growing seasons from 2012-2014. Combined analysis of variance showed significant effects of genotype and genotype × environment interaction for grain yield. The GGE biplot analysis showed that genotype 6 (G6) with the highest grain yield (6218.06 kg.ha-1) was ranked in second place in term of stability. The GT biplot analysis revealed that grain yield was positively correlated with number of filled grain, number of total grain and plant height and negatively correlated with number of tillers per plant and panicle length. Therefore, number of filled grain, number of total grain and plant height were suitable traits for indirect selection to improve rice grain yield. In conclusion, G6 [No. 39 from IR 67015-22-6-2-(A37632) × (Amol3 × Ramzanalitarom)] and G5 [No. 126 from IR 67015-22-6-2-(A37632) × (Amol3 × Ramzanalitarom)] were the best genotypes that can be considered to release the new varieties.