بررسي سازگاري ژنوتيپ هاي گندم نان با استفاده از روش هاي ابرهارت راسل، غيرپارامتري رتبه اي، گزينش هم‌زمان و باي پلات

Investigating the compatibility of bread wheat genotypes using Eberhart-Russell, simultaneous selection, bi-plotand non-parametric rankingmethods

به منظور مطالعه برهمكنش ژنوتيپ × محيط و سازگاري بيست ژنوتيپ پيشرفته گندم نان بهاره از نظر عملكرد و اجزاي عملكرد دانه، آزمايشي با استفاده از طرح پايه بلوك هاي كامل تصادفي با دو تكرار طي سال هاي زراعي 93-1390 درايستگاه تحقيقات كشاورزي تبريز و ميانه در مجموع درپنج محيط (تركيب سال ومكان) اجرا شد. تجزيه مركب داده ها نشان داد كه برهمكنش ژنوتيپ × محيط براي تمام صفات مورد اندازه گيري (عملكرد دانه، وزن هزار دانه، تعداد دانه در سنبله و تعداد سنبله در واحد سطح) حداقل در سطح احتمال پنج درصد معني دار بود. بر اين اساس، تجزيه پايداري ژنوتيپ ها بر اساس روش ابرهارت و راسل، روش غيرپارامتري رتبه اي و روش گزينش همزمان براي عملكرد دانه و اجزاي آن انجام شد. نتايج تلفيق اين روش¬ها نشان داد كه از نظر وزن هزاردانه ژنوتيپ هاي شماره 5، 14 و 8، تعداد دانه در سنبله ژنوتيپ هاي شماره 1، 5 و 6، تعداد سنبله در واحد سطح ژنوتيپ هاي شماره 6، 17 و 1، ضمن داشتن برهمكنش كمتر با محيط نسبت به ساير ژنوتيپ ها، از پتانسيل توليد بالاتري نيز برخوردار بودند، اما از نظر عملكرد دانه، ژنوتيپ شماره 5 با شجره Yang87-158 و ژنوتيپ شماره 8 با شجره Milan CM75118-B-5M-1Y-05M به ترتيب با عملكرد ۶/۴۷ و ۶/۳۸ تن در هكتار سازگاري بيشتر و برهمكنش كمتري با محيط داشتند و قابل توصيه جهت كشت در اقليم مشابه از نظر آب و هوايي هستند. همچنين، نتايج حاصل از اين تحقيق نشان داد كه در تجزيه اثر متقابل ژنوتيپ × محيط، روش رتبه اي تا حدود زيادي نتيجه مشابه اي با روش گزينش همزمان ارايه مي دهد.

To study the stability of 20 bread wheat genotypes forgrain yield and yield components, an experiment was carried outinrandomized complete block design with two replications in five environmentsin East Azarbaijan provience, Tabriz and Meyane agricultural stations, Iran,during 2011-2014. The results of combined analysis of variance showed that the genotype × environment interaction was significant (at least p<0.05) for yield and yield components. Therefore,the stability analysis of the studied genotypes was conducted for yield and yield components usingEberhart and Russull, simultaneous selection and ranking non-parametricmethods. Result from the combination of these methods showed that the genotypes 5, 14 and 8 for 1000-grain weight,the genotypes 1 , 5 and 6 for number of grain per spike and the genotypes 6 17 and 1 for number of spike per m2, besides having less interaction with the environment than the other genotypes,had also higher yield potential. Hovewer, for grain yield the genotypes 5(Yang87-158) and 8(Milan CM75118-B-5M-1Y-05M) with grain yield of 6.47 and 6.38 t/ha, respectively, had less interaction with the environment and more stability and can be recommended for cultivation in similar climate in spring. The result of this research also showed that the stability analysis by ranking method had similar results with simultaneous selection method.