پيوند اسماء الهي با مضامين آيات در سوره آل عمران

The Interconnection of Divine’s Names with Meanings of Verses in Imran Surah

بحث اسماء و صفات الهي از ديرباز تاكنون مورد توجه متكلمان و مفسران بوده است. در قرآن، اين اسماء بسيار فراوان ديده مي شود و بسياري از آيات آن، به يك يا دو اسم خداوند ختم شده اند. اين مقاله درصدد است تا با روش كتابخانه اي و با نگرشي توصيفي ـ تحليلي و با تكيه بر منابع تفسيري فريقين، ارتباط ميان اسماء مذكور در پايان آيات را، با محتواي آيات در سوره آل عمران مورد ارزيابي قرار دهد. از اين رو، اسماء مزبور با استناد به كتاب «رسائل توحيدي علامه طباطبائي» پيكربندي شده است و با تقسيم بندي آنها به دو دسته اصلي و فرعي، آيات مربوط به هر يك، ذيل آن ذكر و بررسي شده است. رهيافت اساسي اين پژوهش آن است كه با توجه به اتفاق اساطين علوم قرآن، مبني بر توقيفي بودن چينش كلمات در قالب آيات، ارتباط وثيقي ميان اين اسماء با محتواي آيات وجود دارد و انحاء ارتباطي ميان آنها به چند صورت نمود يافته است كه عبارتند از: ارتباط با آيه خود، پيوند با دو آيه قبل و بعد، و ارتباط با محتواي كلي چند آيه و يا معناي كليدي سوره. در پيوند اسماء با آيه خود و با دو آيه قبل و بعد، سه وجه ارتباطي پيوند با صدر، ميانه و ذيل آيات برقرار است و در 2 مورد اخير، يعني پيوند با محتواي كلي چند آيه، يا معناي كليدي سوره، مهم ترين مسئله ديني، يعني نفي الوهيت از غير خداوند در سوره آل عمران مطرح شده است و پيوند اين مسئله با اسماءِ فردِ مذكور در پايان آيات، در اسم عليم منحصر مي شود.

The Interconnection of Divine’s Appellations with Meanings of Verses in Imran Surah is the issue under discussion in this research. Most of the divine names signify the Supreme Being. Some of the names have more than one meaning، but not all of the meanings can be conveyed in all the verses. The relationship between the divine names’ meaning(s) with the content of the verses is undeniable. This relationship has appeared in a number of ways including relationship of the name with the content of the verse containing that name، with the previous or the subsequent verses، with the content of some successive verses، and with the content of the whole surah. In the Descendants of Imrān surah، the divine names are related with the content of their verses in the beginning، the middle، or the ending part of the verses، or with the overall content of the verses. The same pattern occurs to the previous or the subsequent verses. What matters in the relationship of the names with the overall content of the surah is the relationship between the names and the most important theme discussed in the surah. In the Descendants of Imrān surah، such relationship distinctly occurs between the names: the Live، the Eternal، the Invincible، and the Wise from one side، and the issues: negation of divinity from Jesus (pbuH)، and its exclusiveness to Allah from the other.