سنجش و ارزيابي ميزان تاب آوري محله هاي شهري در برابر زلزله موردپژوهي: ( بخش مركزي شهر زنجان)

Measuring and evaluating urban neighborhood’s resilience against earthquake: the case of Zanjan downtown

تاب ­آوري در برابر زلزله يكي از مفاهيم بسيار مهم نظري و عملي در مديريت بحران است. طي چند دهه گذشته، رشد شتابان شهري و توسعه مناطق فرودست شهري (به ويژه در كشورهاي در حال توسعه) موجب شده كه آسيب پذيري آن ها در برابر بحران ­هايي با منشاء انساني و طبيعي بيش از پيش گردد. لذا تاب ­آور نمودن جوامع شهري به ويژه محلات فرودست و نابسامان داراي اهميت خاصي است. بر اين اساس، پژوهش حاضر به دنبال سنجش و ارزيابي تاب آوري محله هاي مركز شهر زنجان در چهار بعد كالبدي، اقتصادي، اجتماعي و مديريتي است. روش تحقيق در اين پژوهش توصيفي – تحليلي است. جهت سنجش ميزان آسيب­پذيري بخش مركزي از لحاظ كالبدي از نظر 14 كارشناسان استفاده شده است. نتايج تحليل گوياي آسيب ­پذيري بالاي كالبد بخش مركزي شهر زنجان است؛ به طوري كه حدود 69 درصد بناها در رده آسيب­ پذيري زياد و 10 درصد در رده آسيب ­پذيري خيلي زياد قرار گرفته اند. همچنين جهت سنجش ساير ابعاد تاب­آوري در بعد مديريت – نهادي، اجتماعي، اقتصادي و محيطي از نظر ساكنان اين بخش استفاده شده است. ابتدا به صورت نمونه ­گيري تصادفي سه محله انتخاب و بر اساس فرمول كوكران حجم جامعه نمونه مشخص گرديد و ميان ساكنان محلات هدف توزيع شد. جهت تحليل سوالات پژوهش، آزمون­هاي پيرسون و رگرسيون بكار گرفته شده است. نتايج تحليل پرسشنامه نشان مي­دهد كه ميزان تاب­آوري در بخش مركزي شهر زنجان از نظر اين سه بعد مطلوب ناست. همچنين بعد اجتماعي با بيشترين تاثير مي­تواند سبب افزايش تاب­آوري و كمترين تاثير در بعد محيطي با كاهش آسيب­پذيري در تمامي محلات مورد پژوهش است.

Measuring and evaluating resilience against earthquake is one of the main theoretical and practical concepts in crisis management. During the last few decades، rapid peace of urbanization and development of poor urban area (particularly in developing countries) have led to increased vulnerability of them against crisis oriented from human and natural factors. Accordingly، creating more resilience cities is very important. This paper aimed to measure and analysis Zanjan downtown neighborhoods’ resilience based on four physical، economic، social and managerial dimensions. The 14 expert’s perspectives have been used to physical vulnerability. Results revealed that more than 79 percent of building ranked in high and very high vulnerability. We used resident’s perspectives to measure managerial، economic and social resilience. Three neighborhood were selected based on random sampling and Cochran’s formula was employed to determine sample size. We used Pearson and regression tests to analyze questioners. Finding showed that level of resilience in Zanjan downtown is not favorable. Moreover، social dimension and environmental have highest and lowest impacts on resilience، respectively. ample size. We used Pearson and regression tests to analyze questioners. Finding showed that level of resilience in Zanjan downtown is not favorable. Moreover، social dimension and environmental have highest and lowest impacts on resilience، respectively.