بازانديشي در سرعت دگرديسي كالبدي محيط هاي مسكوني از منظر ساكنين؛ نمونه موردي : محله نياوران، تهران

Rethinking in the Residential Environment’s Physical Changes’ Pace from Resident’s Point of View* A Case Study in Niavaran Neighborhood, Tehran, Iran

محيط هاي مسكوني همواره در حال تغيير هستند. تغيير ويژگي هاي كالبدي و تماس دائمي ساكنين با چرخه هاي تمام ناشدنيِ ساخت وساز اهميت ويژه اي در ارزيابي كيفيت محيط مسكوني دارد. با اين حال كنترل شدت يعني نوع و سرعت تغييرات كالبدي در جهت رضايت مندي ساكنين نيز چندان مورد توجه سياستگذاران ابعاد كالبدي در محلات شهري نبوده است. اين امر مستلزم دريافت تجربه ساكنين از شدت تغييرات است كه از تحليل هاي ريخت شناختي و كمي حاصل نمي شود. بنابراين وجوه معنادارِ اشتراكات و تفاوت هاي شاخص هاي موثر بر ارزيابي عاطفيِ ساكنين بر اساس معيار رضايت مندي در كوچه هاي متفاوت ازنظر سرعت تغييرات كالبدي، پرسش اصلي اين پژوهش است. لذا شناخت چگونگي تشخيص نوع و شدت تغييرات و روايت ارزيابانه ساكنين از آنها در فهم فرايند پيچيده انطباق و عوامل موثر بر آن سودمند است. اين پژوهش به روش تركيبي اكتشافي با تكنيك هاي كيفي و كمي گردآوري اطلاعات همچون مصاحبه و بررسي ريخت شناختي تغييرات در دوره زماني بيست ساله به انجام رسيد. بستر پژوهش كوچه هاي قديمي محله نياوران از محلات واقع در شمال تهران بوده است . فاز كيفي امكان اكتشاف سوالات، تحليل داده ها به روش تفسيري پديدار نگاري و تشكيل فضاهاي نتيجه در سرعت هاي كم، متوسط، بالا و شرايط دگرگوني را فراهم كرد. پرسشنامه 5 درجه اي ليكرت به منظور آزمون روايي و پايايي نتايج در كوچه هاي اصلي و كنترل به روش نمونه گيري هدفمند اجرا شد. با استفاده از نرم افزار SPSS تحليل واريانس و اعتبارسنجي سوالات در هر يك از گونه ها، تحليل مقايسه زوجي بين گونه ها و عوامل شش گانه چارچوب مفهومي با آزمون كروسكال واليس انجام شد. نتايج حاصل، شاخص هاي تجربه و روايت ارزيابانه تغييرات را بر اساس چارچوب نظري تاييد كرد اما در عوامل موثر در انطباق و معيارهاي رضايت مندي در سرعت هاي مختلف تفاوت هاي معناداري ديده شد. بررسي نتايج حاكي از تفاوت معيارهاي ارزيابي و رضايت مندي ساكنين در كوچه هاي دگرگون شده نسبت به ساير گونه هاي سرعت بوده است. رضايت مندي نيز مستلزم تنظيم نگرش و انطباق با معاني جديد است. به دليل ماهيت كيفي دريافت تجربه ارزيابانه ساكنان در محيط هاي مختلف تدارك آن در محلات مشابه مي تواند زمينه مطلوبي جهت انجام مطالعات فرا تحليل و دستيابي به چارچوب نظري پاسخگو به شرايط محلات مشابه كلان شهر تهران را فراهم كند.

Residential environments are constantly changing. Permanent Changes in the physical properties and residents’ constant contact with the never-ending cycle of construction is particularly important in assessing the quality of the residential environment by them. On the other hand، understanding how physical changes lead to interruption، or vice versa residents’ effective link with the environment، to assess the quality of the residential environment is essential. However، controlling the type and speed of physical changes in resident’s satisfaction have not been enough attention from policymakers in urban neighborhoods. Similarities and differences between the effective indices of residents’ affective appraisal in terms of satisfaction scale pace of physical changes، is the main question of this research. The aim of this research is achieving a theoretical framework for understanding the adaptation process and residents’ satisfaction with physical changes at different magnitude at residential alleys. Therefore، knowing how the type and intensity of physical changes identify by residents and their affective appraisals، is beneficial for understanding the complex process of adaptation and the factors influencing it. This mixed and exploratory research combined with qualitative and quantitative data gathering techniques such as interviews and morphological surveys over the last twenty years. Field of study was alleys of Niavaran neighborhood in north of Tehran. Qualitative phase of research، provide the question’s exploration، data analysis by phenomenological interpretive research method and result’s space in low، medium، high and transformed pace of physical changes. The Likert Scale in five point scale questionnaire used to assess the validity and reliability of the results in the main and control alleys and purposive sampling was conducted.Using SPSS software، variance analysis and validation of questions in each species، Post-hoc analysis (LSD) and comparative analysis of six factor of the conceptual framework was done by Kruskal-Wallis test. The results of research approved the experience and affective appraisal criteria in the theoretical framework. But the satisfaction criteria shows significant differences at different speeds. Based on results، evaluation criteria and residents’ satisfaction in transformed alleys become different from the other cases. Because of the qualitative nature of getting resident’s experience in different environments. It’s running in the same neighborhoods can be a good background for meta-analysis studies and achieve a theoretical framework responsive to the same conditions of the Tehran metro polis.