اصلاح يك خطا ؛ سرچشمة نوع ادبي تمثيل رؤيا كجاست ؟

؟ Correcting a Mistake; What Is the Origin of Dream Allegory

تمثيل رويا عنوان گونه‌اي از تمثيل‌هاي داستاني است كه برخي فرهنگ‌هاي اصطلاحات ادبي به آن پرداخته؛ بخش اول داستان گل سرخ (13م) را به عنوان معروف‌ترين نمونه آن در قرون وسطي معرفي و درباره نمونه‌هاي قديمي‌تر سكوت كرده‌اند. اثبات خويشاوندي ميان كمدي الهي، ديگر تمثيل رؤياي قرون وسطي، با همانندان قديمي‌تر شرقي‌اش، فرضية اوّلين نمونه بودن داستان گل سرخ را نيز متزلزل و باب مناقشاتي را درباره سرچشمه كهن اين نوع ادبي گشود. ما در اين نوشتار برآنيم با نگاهي وسيع‌تر به ساختارِ روايت‌هاي بازمانده از آيين‌هاي رازآموزانه در قبايل بدوي، دنياي اسطوره‌ها، دفتر اديان، و سفرهاي روياگون و معراج‌وار در زبان عربي و فارسي كه از نظر زماني بر داستان گل سرخ پيشي مي‌گيرند اثبات كنيم نظر فرهنگ‌هاي اصطلاحات ادبي دربارة قديمي‌ترين نمونة نوع ادبي تمثيل رؤيا نياز به اصلاح و بازنگري دارد و در گام دوم در تلاشيم نشان دهيم تعيين خاستگاهي واحد براي اين نوع روايت‌پردازي به نتيجه‌اي روشن نخواهد رسيد و اين نوع روايت‌پردازي بيش از آنكه گرده‌برداري تمدّني از تمدّن ديگر باشد به محتواي ذهن بشر و تصورات او از جهان پس از مرگ وابسته است. آثار كهن و برجستۀ نوع ادبي تمثيل رؤيا در زمرۀ متون كلاسيكي هستند كه بارها در متون پس از خود باززايي شده‌اند و با بررسي و تحليل ساختاري اين نوع‌ روايت‌پردازي مي‌توان به ساختار نوع ادبي جهاني تمثيل رويا دست يافت.

Some literary glossaries define dream allegory as a narrative allegory, bring the first part of “Roman de la Rose” (13th A.D) as its most famous examples in the Middle ages, and disregard the older ones. The relationship between “Divine Comedy”, another allegory in the Middle Ages, with its older and oriental counterparts, casts doubts upon the theory that introduces “Roman de la Rose” as the prototype allegory, and brought about arguments as to the ancient origin of this literary genre. With a broader look into the structure of the known dream works older than “Roman de la Rose”, this study tries to proof that the theory of literary glossaries about the oldest example of dream allegory needs modifications, and in the second step, it is tried to show that proposing a single origin for this genre of narration does not lead to a bright conclusion; More than being pure imitation of other civilizations, dream allegory reflects man’s concept of mind regarding the after world. The old, outstanding dream allegories are among classic texts recreated in later texts; by analyzing the structure of this type of narration it will be possible to reach the structure of dream allegory as a genre.