بررسي تطبيقي نمادهاي خورشيد و پرواز در اسطوره ايكاروس و شعر عطار نيشابوري

A Comparative Study of Sun and Flight as Symbols in the Myth of Icarus, and the Poetry of Attar Neishabouri

در اين پژوهش، با تكيه بر نظريات يونگ در زمينۀ ناخودآگاه جمعي و در چارچوب مكتب آمريكايي ادبيات تطبيقي، به مقايسه نمادهاي خورشيد و پرواز در اسطورۀ ايكاروس و اشعار عرفاني عطار پرداخته شده است تا چگونگي استفاده از اين نمادها براي بيان مفاهيم پيچيده‌اي همچون فنا و جاودانگي در دو فرهنگ متفاوت معلوم شود. مقايسۀ نمادهاي خورشيد و پرواز در نسخه‌هاي مختلف اسطورۀ ايكاروس در شعر شاعران انگليسي و اشعار عرفاني ادب فارسي معلوم مي‌كند كه اشاره به خورشيد و پرندگان در هر دو دسته اشعار، اشاره‌اي نمادين است كه به‌شكل مشابهي استفاده شده است. يافته‌هاي اين تحقيق نشان مي‌دهد كه ايكاروس شباهت بسيار زيادي به عاشقان توصيف شده در اشعار عرفاني دارد. او نيز براي رسيدن به خورشيد به عشق تكيه مي‌كند و با فراموش كردن جسم و جانش راه فنا را در پيش مي‌گيرد. اگرچه در پايان ايكاروس جان خود را از دست مي‌دهد، مرگ او حياتي دوباره است. همچنين پرواز ايكاروس به‌سوي خورشيد، همچون پروازي كه در اشعار عرفاني ديده مي‌شود در حقيقت نماد عروج به سرزمين جاودانگي و دست‌يافتن او به حقيقت است و همان فنايي را در خاطر ما زنده مي‌كند كه عرفايي چون عطار در شعر خود آورده‌اند.

Relying on Yung’s theories of collective unconscious, and in the framework of American school of comparative literature, this study is an attempt to compare sun and flight as symbols in different versions of the myth of Icarus in English poetry, with Persian mystical poetry. The authors argue that the Sun and the act of flying in both lyrics are symbolic referrals used by these poets. The findings demonstrate that Icarus is very similar to the lovers described in mystical poetry. He relies on love to reach the sun and thus forgets his body and soul. Although Icarus dies at the end, his death is a new life. In fact, Icarus’s flying toward the sun, like the flying in mystical poetry is an ascent toward the land of immortality, and his achieving the truth reminds us of the unio‎n with the beloved that great theosophists like Attar described in their poetry.