اعتراض به دستگاه آفرينش و برخي معتقدات ديني در شعر فارسي

Protest against the System of Creation and Religious Beliefs in Persian Poetry

بدون هيچ ترديدي، سعي و تلاش در راه شناخت خداوند بلند مرتبه و آفرينش جهان هستي و كائنات آن، بويژه برگزيده آفريده ها؛ انسان و كنار زدن پرده هاي جهل و ناداني، جزو طبيعت و سرشت خدا گونه آدمي مي باشد و اساسا يكي از امتيازهاي انسان بر ساير موجودات، برخورداري از همين موهبت الهي است. اما بايد توجه داشت كه قدم گذاشتن بي محابا در چنين راهي و ناديده گرفتن خط قرمزهاي تعيين شده بخصوص در حوزه مباني ديني و اعتقادي، ممكن است خطرات و زيان هاي غير قابل جبران و ويرانگري به دنبال داشته باشد. و خداي ناكرده موجب به تاراج رفتن دين و ايمان پردازندگان به اينگونه مباحث و مخاطبان آثارشان گردد. با وجود چنين حقيقت هشدار دهنده اي كه در كتاب آسماني ما مسلمانان؛ قرآن كريم و سخنان پيامبر گرامي و برخي پيشوايان معصوم و بزرگان حكمت و معرفت مورد تاكيد قرار گرفته است، متاسفانه برخي افراد از جمله تعدادي از شاعران (در طول تاريخ ادب اين سرزمين) به خط قرمزهاي تعيين شده، توجهي نداشتند و با اعتراضات جسارت آميزشان، برخي از باورها و اعتقادات ديني را زير پا گذاشته اند. بر هيچ آدم منصفي پوشيده نيست كه طرح چنين موضوعات و دامن زدن به آنها، ممكن است سست شدن ايمان و اعتقادات آحاد جامعه بويژه جوانان ساده انديش و پاك نهاد آن گردد. بر همين اساس برخود تكليف ديديم تا با پرداختن به اين موضوع، تا آنجا كه در توان ما است، در اين راه روشنگري نماييم.

There is no doubt that man has always been attempting to know God, creation of the world and its creatures and trying to draw aside the curtain of ignorance. This is part of man's God-like nature. This attempt has always been seen in the outcomes of the thought of philosophers, other thinkers and especially great poets. To bring about any protest against the system of creation, especially in religious societies, seems to be to step beyond the red lines. But in many cases our great poets like Rudaky, Anvary, Ferdowsi, Hafiz, Khayyam seem to have just expressed their wondering and great sorrow of the passing of the world and the fact that “this tender beautiful bowl” (The man) as Khayyam says, is created and broken by its creator! While contemporary poets like Mirzadeh Eshghi, Karo and some others have more plainly expressed their objections. In this paper some of the objections of Iranian poets on this subject is analyzed