محاسبه لايه پنهان مبادلات بين بخشي و ضرايب فزاينده مصرف آب در بخش هاي مختلف اقتصاد ايران

Estimation of Hidden Layer of Intersectoral and Water Consumption Multiplier in Different Sectors of Iran

در قلمرو تركيبي اقتصاد و منابع طبيعي، مبادلات كالاها، خدمات و منابع طبيعي (آب و زمين) به دو صورت لايه آشكار و لايه پنهان در جريان است. نظام هاي حسابداري كلان و بخشي ارزشي (پولي) موجود فقط لايه هاي آشكار مبادلات كالاها و خدمات را كه داراي قيمت و قابل مبادله در بازار هستند را نظام مند مي كنند. لذا، مبادلات بين بخشي مقدار مصرف آب، اساسا خارج از حيطه نظام هاي حسابداري موجود و به صورت مبادلات پنهان بشمار مي روند. در اين مقاله سعي شده است تا بر مبناي الگوي تعميم يافته داده- ستانده در قالب دو رويكرد مقداري و تركيبي ارزشي- مقداري و با استفاده از پايه هاي آماري ارزشي- مقداري سال 1390، تصوير واقع بينانه تري از مصرف آب ارايه شود. يافته هاي كلي مقاله عبارتند از: يك- از منظر ضرايب فزاينده مصرف آب، نتايج در دو رويكرد يكسان است ولي تفسير اقتصادي متفاوتي دارند. دو- بخش صنايع وابسته به كشاورزي با 149.18 ميليون مترمكعب بيشترين ضرايب فزاينده مصرف آب و بخش كشاورزي عليرغم بيش از 25/5 درصد سهم مصرف مستقيم آب كمترين ضرايب فزاينده مصرف آب را دارد. سه- لايه پنهان مبادلات بين بخشي مصرف آب نشان مي دهد كه از منظر بخش عرضه كننده، بخش كشاورزي 92.5 درصد و از منظر بخش تقاضا كننده 58 درصد از كل منابع آب كشور را به خود اختصاص مي دهد.

In the mixed economic and natural resource domain، transactions on commodities، services and natural resources (water and land) are in either visible or invisible (hidden) layers. The prevailing monetary systems of macro and sectoral accounting take into account only market transactions and therefore neglect invisible transactions like intersectoral water consumption. Such a deficiency provides the ground for policymaking and water resource management to focus their attention on the aggregate data، e.g. agriculture consumes directly more than 90 percent of the total water resources. In this paper، on the basis of the extended Input – Output model، we use two approaches; namely: quantity and mixed quantity–value approaches. By using the aggregated quantity-value based Input – Output table and corresponding sectoral consumption of water (billion liters) for the year 1990، we found that sectoral water consumption multipliers and the intersectoral water consumption provide more suitable criteria for policy implications as well as for managing the consumption of water resources of the country. In addition، the agro-based industries have the largest water consumption multipliers. With respect to the hidden layer of intersectoral water consumption we found that agriculture sector supplies 92.5 percent of the total water resources while demanding 58 percent of these resources.