بررسي انتقادي چيستي فلسفه دين

Critical Investigation on the Definition of Philosophy of Religion

فلسفه دين، هم بر اساس الهيات مسيحي تعريف شده و هم به طور پسيني به سرشت آن توجه شده است. امروزه هر دو وجه به گونه اي بنيادين در تعريف فلسفه دين نقد مي شوند و بايد تلاشي نظا ام مند در طرح نظريه رقيب صورت داد. تاكنون نه تنها درباره اين دو وجه در تعريف، پژوهشي شايسته صورت نگرفته، بلكه به باور نويسنده التفات خوبي نيز به آنها نشده است. در اين مقاله دو مسئله بررسي مي شود؛ نخست آنكه عيان مي كند تعريف رايج از فلسفه دين، تعريفي محدود و ناقص است و با غفلت از« امكان هاي » اديان ديگر صورت پذيرفته و رويكرد فلسفي را به الهياتي تقليل مي دهد. اين تقليل پذيري، تنها به تقويت رويكرد الهياتي مودي نشده، بلكه به مدافعه گروي روي خواهد آورد. همچنين خصلت فلسفي را كه تفكر و نقد است، به محاق مي برد. دوم آنكه تعريف رايج از فلسفه دين، اساساً تعريفي پسيني است. مهمترين نقيصه اين رويكرد، نبود نگاه استعلايي به تعريف است. به بيان ديگر با تعريف پسيني، جامعيت در تعريف مورد خدشه قرار مي گيرد و نمي توان نسبتي آزاد با ماهيت فلسفه دين برقرار كرد . نتيجه اين رويكرد، نداشتن تعريفي صحيح خواهد بود.

Philosophy of religion either defined based on Christian theology and regarded into its essence in the form of A Posteriori. Nowadays, both aspects were criticized essentially in the definition of philosophy of religion, and systematic efforts must be made to present antagonist theory. Until now, the two aspects of definition were not researched properly; the author holds that it was not addressed well. In this article, the two following problems will be studied. First, the article makes it clear that the current definition of philosophy of religion is a limited and incomplete definition, and reduces philosophy of religion from philosophical approach to theological one by neglecting the possibilities of other religions [than Christianity]. Not only this reducibility will perform the enrichment of theological approach, but also it will incline it towards advocacy. In addition, it will eclipse the philosophical attribute that is thinking and criticism. Second, the current definition of philosophy of religion is fundamentally an A- Posteriori definition. The most important difficulty of this approach is the lack of transcendental intention to this definition. In another word, the A- Posteriori definition would undermine the comprehensiveness of definition and cannot bear free relation with the quiddity of the philosophy of religion. The result of such approach would be the lack of a true definition.