اولويت بندي مداخله در بافت هاي فرسوده شهري براي مديريت بحران قبل از وقوع (نمونه موردي: محله سرخاب تبريز)

مقدمه: در حال حاضر در كشور ايران بيش از چهل هزار هكتار بافت فرسودۀ شهري وجود دارد كه با توجه به فراگيري بخش اعظمي از آن در بافت‌هاي قديمي و نيز مشكلات فراوان زيرساختي در حال تبديل به تهديدي اجتماعي، فرهنگي و اقتصادي براي شهرها مي‌باشد لكن با در نظر گرفتن اين امر تنها راه‌حل خروج از بسياري از معضلات شهري احيا بهسازي و نوسازي بافت‌هاي كهن شهري است كه در صورت اعمال سياست‌هاي صحيح شهري مي‌تواند تحولي اساسي براي توسعه پايدار شهري در پي داشته باشد. در اين ميان بافت فرسودۀ محلۀ سرخاب به سبب پيشينۀ غني فرهنگي و تاريخي يكي از بافت‌هاي كهني است كه ضرورت نگرش اصولي فنّي و كارشناسانه و بهسازي و نوسازي آن به طور محسوسي احساس مي‌گردد. روش: در اين تحقيق ابتدا براي شناسايي معيارهاي مؤثر در فرسودگي بافت با استفاده از مطالعات كتابخانه‌اي و تحقيقات پيشين معيارهاي مؤثر شناسايي شد. سپس با استفاده از توابع نرم‌افزار ArcGIS نقشه‌‌هاي معيار تهيه شد. در مرحلۀ بعد ميزان تأثير هر يك از معيار‌‌ها با استفاده از مدل تحليل سلسله مراتبي مشخص شد و در نهايت با استفاده از توابع همپوشاني نرم‌افزار ArcGIS اعمال اوزان منتج از مدل مذكور نقشۀ نهايي كه نشان‌دهندۀ ميزان فرسودگي يا همان اولويت مداخله در بافت استخراج شد. يافته‌ها: نتايج نشان مي‌دهد كه با استفاده از نتايج پرسشنامۀ خبره مدل تحليل سلسله مراتبي، معيار ناپايداري سازه‌اي با امتياز 423/0 مهم‌ترين معيار و معيار فاصله از فضاهاي باز با امتياز 032/0 در مرتبه آخر اهميت قراردارد معيار‌‌هاي ديگر نيز به ترتيب‌‌، فاصله از گسل 267/0‌، نفوذناپذيري 135/0‌‌، فاصله از مراكز خطر 093/0‌‌، ريزدانگي 05/0 هستند. نتيجه‌گيري: اعمال مدل تحليل سلسله مراتبي در تركيب با توابع همپوشاني GIS نقشۀ نهايي اولويت‌بندي مداخله در بافت فرسوده محلۀ سرخاب را نشان مي‌دهد كه طبق آن اولويت اول جمعاً با مساحت 3313 متر مربع 33 درصد، اولويت دوم با مساحت 3633 مترمربع 37 درصد و اولويت سوم با مساحت 3003 30 درصد از محلۀ سرخاب را تشكيل مي‌دهند