رگه‌هاي تعليمي در شعر دفاع مقدس (دهة 60)

(Didactic streaks in the poem of holy defense (60th decade

اشاعة فرهنگ ديني در ادبيات پس از انقلاب اسلامي(57) از پيامدهاي فرهنگي اين انقلاب است. با وقوع جنگ و استمرار هشت سال دفاع مقدس، مضامين ديني و مذهبي، همچون غزوات صدر اسلام، جنگ‌هاي امام علي(ع) با معاندان در دوران خلافت آن حضرت و به‌ويژه حماسة خونين كربلا، در شعر انقلاب و دفاع مقدس بازتاب گسترده‌اي مي‌يابد، به‌گونه‌اي كه اين مباحث مهم‌ترين درون‌مايه‌ها و يكي از بارزترين ويژگي‌هاي آن را تشكيل مي‌دهد. اين موضوع بُعد تعليمي سروده‌هاي مورد بحث را بر پاية مباني دين و تعاليم قرآن كريم، تقويت مي‌كند. سرايندگان اين اشعار غالباً شخصيت‌هاي انقلابي و اهل جبهه و جنگ‌اند و آنچه مي‌سرايند از سر ايمان و سرشار از شور و هيجان است؛ به همين دليل بعد غنايي و حماسي سروده‌هاي آنان، چنان بارز و قوي است كه جنبة تعليمي آن را تحت‌الشعاع قرار مي‌دهد، و درك آموزش‌هاي نهفته درآن، بدون تأمل و تعمق، مشكل مي‌شود و از ديد خواننده پنهان مي‌ماند. دراين نوشتار لايه‌هاي پنهان و پيداي تعليمي و رگه‌هاي آموزشي در سروده‌هاي انقلاب و دفاع مقدس واكاوي مي-گردد، تا نمايان شود، سرايندگان براي ترويج اصول اخلاقي و برانگيختن خوانندگان به پيروي از ارزش‌هاي اسلامي-انساني از چه شيوه‌ها و مضاميني بهره گرفته‌اند. بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه جنبه‌هاي تعليمي اين سروده‌ها بنا به دلايل مختلف، به صورت رگه‌هاي باريك و پوشيده در زمينة پررنگ حماسي-آييني، با بياني غالباً غير مستقيم و با تكيه برمضاميني چون حريت، شهامت و صداقت، معطوف به متخلق شدن جوانان به خلق و خوي اهل بيت(ع) است.

The spread of religious culture in the literature after the Islamic revolution (1357) is some of the cultural results of this revolution. With the occurrence of the war, and continuity of eight years holy defense, religious motifs like crusades of early Islamic period and the Imam Ali’s wars with his enemies and particularly the bloody epic of the Karbala, have been reflected in the poem and prose of the Islamic revolution and the holy defense, in the way that this subjects forms its most important motifs and its most obvious features. This subject strengthens didactic and ethical aspect of above-mentioned poems on the basis of religious foundations and Koran`s teachings.The Poets of these poems are revolutionary personages and war men, and whatever they compose is because of faith and brimful of eagerness and excitement. Therefore, the lyric and epic aspect of their poems is so appear and strong, that shadows their didactic aspect. Hence, understanding of its covered up teachings become difficult without deliberation and cogitation, and it remains hidden from the readers’ attention.In this research, visible and invisible didactic layers and streaks in the poems of the revolution and holy defense, as well as style and subjects that poets have used them for promotion of moral principles and provoke readers for obeying Islamic-humanist values and young men`s following the temperament of the household of the prophet of Islam – are investigated and presented