راهبردهاي توسعه پايدار شهرهاي وابسته به حوزه آبخيز بالادست، مطالعه موردي: شهر گرمسار

Sustainable development strategies in upper basin watershed cities, case study: Garmsar City

قرن بيست و يكم مواجه با بحث جدال انگيز توسعه پايدار با اولويت توسعه پايدار شهري خواهد بود. در برنامه ريزي هاي شهري به موضوع پايداري شهرهاي وابسته به منابع طبيعي و زيستي پيراموني توجه كافي نشده است. مقوله توسعه شهر بدون توجه به حوزه آبخيز آن بي معني است. راهبردهاي شهري بر پياده سازي و اجراي طرح هاي ايستا، پيرو مكتب مدرنيسم پرداخته و به لزوم برقراري ارتباط متقابل، پايدار و حياتي حوزه هاي آبخيز شهري كه در واقع رگ هاي تغذيه كننده شهر هستند، پرداخته نشده است. اين پژوهش با هدف اصلي تبيين راهبردهاي توسعه پايدار شهر گرمسار با محوريت مديريت يكپارچه حوزه آبخيز شهري از طريق شناخت عوامل موثر در پايداري حوزه آبخيز شهري گرمسار و تحليل روابط علي و معلولي پايداري شهري در كنش با عوامل پايداري حوزه آبخيز حبله رود انجام شده است. روش پژوهش توصيفي تحليلي بوده و گردآوري اطلاعات مورد نياز پژوهش از طريق مطالعات كتابخانه اي و استفاده از اسناد، مدارك و مشاهده ميداني براي ثبت اطلاعات، انجام شده است. به منظور ارزيابي و تحليل اطلاعات، از مدل ارزيابي زيست محيطي DPSIR، از مدل AHP براي تعيين بهترين پاسخ ها و گزينه هاي منتج از مدل ارزيابي و از مدل SWOT براي تعيين بهترين راهبردهاي توسعه پايدار شهر گرمسار به صورت تلفيقي استفاده شده است. نتايج بررسي ها نشان داد كه شهر گرمسار به عنوان يك شهر وابسته به حوزه آبخيز شهري از پايداري برخوردار نيست، حوزه آبخيز شهري گرمسار به لحاظ تامين منابع زيستي و حياتي حوضه، از پايداري برخوردار نيست، ولي حفظ پايداري حوزه آبخيز و شهر گرمسار از طريق پياده سازي راهبردهاي متناسب با منابع زيستي موجود امكان پذير است. بر اساس نتايج حاصله از تحليل و ترسيم ماتريس راهبردي كمي و تحليل، هشت راهبرد اصلي شناسايي شده اولويت بندي شد و از بين آنان راهبرد تدوين برنامه مشترك آب، كشاورزي و منابع طبيعي در حوزه آبخيز شهري به منظور تبيين اقدامات موثر زنجيره توليد، توزيع و مصرف آب در اراضي بالادست در اولويت اول قرار گرفت.

The 21st century will face the controversial debate on sustainable development with the priority of sustainable urban development. Urban planning has not paid enough attention to the sustainability of cities dependent on natural resources. The development of the city without regard to its watershed makes no sense. Urban strategies have focused on the implementation of static plans، followed by the modernist school، and the need for the interconnection، sustainability، and vitality of urban watersheds، which are the city's feeding vessels، has not been addressed. This research was conducted with the main purpose of explaining the sustainable development strategies of Garmsar city based on integrated management of urban watershed by understanding the factors affecting the stability of the watershed and analyzing the causal relationships of urban sustainability in the operation with Halbehrood watershed stability factors. The research method is descriptive-analytical and collecting the information required for research through library studies and field observations. In order to analyze the information، the DPSIR environmental evaluation model، the AHP model and the SWOT model have been run integrated to determine the best sustainable development strategies of the Garmsar city. The results of the studies showed that Garmsar city is not sustainable as a city dependent on urban watershed and it is not sustainable in terms of providing necessary resources of the basin، but the sustainability of the watershed and the Garmsar city is possible through the implementation of Strategies appropriate to existing resources. Based on the results of quantitative and analytical matrix analysis، eight of the main identified strategies were prioritized. Among them، the development of a joint program for water، agriculture and natural resources in order to explain the effective measures of the chain of production، distribution، and use of water in the upstream lands is the first priority.