تاثير طراحي معماري در بازي نور طبيعي در خانه هاي سنتي ايران

Effects of Architectural Design on Daylight Fantasy in Iranian Traditional Houses

در معماري سنتي ايران، نور طبيعي كه به عنوان تنها منبع روشنايي روز بود، به تامين روشنايي محدود نشده و از نظر كيفيت بصري و زيبايي فضا نيز مورد توجه معماران بوده است. يكي از نمونه هاي خوب بازي نورپردازي طبيعي در معماري ايراني را مي توان در خانه هاي سنتي با فضاهاي متفاوت آن يافت. وجود بازشوهاي متنوع ديواري و سقفي در اين نوع معماري شاهد اين ادعاست. به منظور بررسي نقش طراحي معماري و تنوع نورگيرهاي مختلف در كميت و كيفيت روشنايي فضا متناسب با كاربري آن، تحقيقي در مجموعه خانه عامري هاي كاشان كه داراي حياط ها و فضاهاي متفاوت است، انجام شد. در اين مقاله ويژگي نورپردازي تعدادي از فضاهاي منتخب اين خانه كه از نظر شكل هندسي فضا، وضعيت و موقعيت نورگير، محل قرارگيري در مجموعه و كاربري فضا متفاوت هستند، بررسي شده و رابطه بين تصميمات طراحانه معمار و كيفيت نورپردازي فضا معرفي مي گردد. در اين تحقيق به كمك ابزارهاي نورسنجي، داده هاي ميداني گردآوري شده و توسط نرم افزار ريدينس به يك سال تعميم داده شد. سپس به كمك معيارهاي ارايه شده در كتب راهنماي نورپردازي، شرايط نوري هر فضا از نظر ميزان روشنايي، تنوع و يكنواختي توزيع نور و كيفيت بصري حاصل از آن با توجه به كاربري فضا تحليل شد. نتايج حاصله حاكي از آن است كه در معماري مسكوني خانه هاي سنتي ايران، نور روز در كليه تصميمات طراحي اعم از انتخاب فضاهاي پر و خالي، تناسبات و ابعاد حياط ها و اتاق ها، جهت گيري هر فضا نسبت به خورشيد، ميزان ديد هر فضا به حياط و آسمان، عمق هر فضا و شكل و موقعيت نورگير آن، اهميت هر فضا از نظر دسترسي و كاربري و غيره نقش تعيين كننده اي داشته و يكي از مهم ترين اركان طراحي محسوب مي شده است. راهكارهاي طراحانه به كار رفته در اين شيوه از معماري، امروز هم مي تواند راهگشا و الهام بخش معماران معاصر باشد و امكان بهره مندي هر چه بيشتر از نعمات نورپردازي طبيعي در خانه و كاشانه مردم را فراهم كند.