از عملكردگرايي تك بُعدي تا مكان گرايي چندظرفيتي

Assessing the Quality of Pedestrian Crossing Overpass in Area 3 of Tabriz Municipality

نگاهي تحليلي به ادبيات معماري مدرن نشان مي دهد كه جبرنگري در ابعاد مختلف به خصوص رابطه فرم و عملكرد برخواسته از تعريفي محدود از انسان و نيازهاي انساني است. اين پژوهش با بهره گيري از مطالعات اسنادي و كتابخانه اي با روش تحليلي- استنتاجي و با هدف واكاوي مفهوم عملكرد در مقابل شعار فرم تابع عملكرد است؛ مطرح مي شود و مساله مورد بحث اين است كه مفهوم عملكرد چه نسبتي با نياز سنجي انسان دارد؟ اين مقاله با تكيه بر روانشناسي اكولوژيك و روانشناسي انسان گرا و همچنين ازطريق تحليل محتواي بيانات و نظريه هاي هنجاري و تجربي موجود در معماري مورد بررسي قرار مي گيرد. يافته هاي اين پژوهش نشان مي دهد كه عملكرد در يك فرم از يك سو به نيازهاي استفاده كنندگان و انگيزه هاي دروني آن ها و از سوي ديگر به توانايي هاي بالقوه شكل و فرم كالبدي محيط باز مي گردد. بنابراين از يك طرف مفهوم عملكردگرايي با مجموعه وسيعي از خصوصيات انساني چون نمادگرايي يا معناشناسي درگير بوده و از طرف ديگر به نگرش معمار نسبت به مجموعه اي از پديد هها مرتبط مي باشد. لذا يك طرح، طيف وسيعي از نيازهاي انساني را به عنوان بخشي از عملكرد بنا شامل مي شود؛ كه در تعريف معماران مدرن از عملكرد حذف شده بود و عملكرد را با تحليل هاي علمي و مكانيكي قياس مي كردند. قياس كردن عملكرد با چنين تحليل هايي نمي توانست معيار درستي براي برآورده كردن نياز هاي بالفعل و بالقوه استفاده كنندگان از بنا باشد. لذا به جاي مفهوم محدود عملكردگرايي، كيفيت چندظرفيتي مكان ، كه بر اساس نيازهاي انساني و قابليت هاي محيطي شكل مي گيرد، مي تواند پارادايمي جهت شناخت وسيع تر نسبت فرم و عملكرد و تامين كننده نيازهاي بالفعل و بالقوه انساني در معماري باشد.