جايگاه آزادي و عدالت در نظام سلامت ايران: يك مطالعه كيفي

Freedom and equity in Iranian health system: a qualitative study

مقدمه: مردم دريافت كنندگان اصلي خدمات سلامت هستند از اين رو خود را مستحق داشتن حق انتخاب و استفاده عادلانه از مراقبتهاي سلامت مي دانند. نظام سلامت مسيول تامين خدمات عادلانه همراه با حق انتخاب براي مردم است. اين مطالعه به دنبال بررسي وضعيت موجود آزادي و عدالت يا بعبارت ديگر تعيين نحوه توجه به اين دو ارزش در ارايه خدمات سلامت مي باشد. مواد و روش كار: اين مطالعه كيفي با استفاده از بررسي متون و اسناد بالادستي، و مصاحبه رو در رو با خبرگان نظام سلامت انجام شد. مصاحبه با خبرگان از طريق راهنماي مصاحبه نيمه ساختاريافته و در محل كار آنان انجام شد. تمامي مصاحبه ها ضبط و پياده سازي شدند. از نرم افزار MAX QDA10 براي نظم بخشيدن به مفاهيم و از روش تحليل چارچوب براي تحليل آنها استفاده شد. يافته ها: يافته هاي مطالعه در دو درون مايه اصلي آزادي و عدالت قرار گرفتند. تم آزادي داراي سه طبقه آزادي براي انتخاب خدمات درماني، آزادي براي انتخاب خدمات بهداشتي و پيشگيري، و آزادي براي انتخاب سازمان بيمه گر بود. درون مايه عدالت نيز داراي دو طبقه عدالت در دسترسي مالي و عدالت در دسترسي فيزيكي بود. طبقه عدالت در دسترسي فيزيكي خود داراي دو زيرطبقه دسترسي به خدمات بهداشتي و پيشگيري، و دسترسي به خدمات درماني تخصصي و فوق تخصصي بود. بحث و نتيجه گيري: بر اساس يافته هاي مطالعه دو ارزش عدالت و آزادي به شيوه هاي مختلف در نظام سلامت مورد توجه قرار گرفته است اما هنوز با وضعيت ايده آل فاصله قابل ملاحظه اي دارد. به نظر مي رسد التزام پايبندي مديران نظام سلامت به اسناد بالادستي و يادگيري از تجارب ساير كشورها براي پياده سازي مناسب آزادي و عدالت در سطوح مختلف نظام ضروري است.

Objective (s): People are the major recipients of health services, they deserve their selves to have the choice right and equitable access to healthcare services. Health system is responsible for providing the fair services and choice right to the public. Hence, this study aims to explore the current position of freedom and equity in providing the healthcare services. Methods: This qualitative study was conducted through literature and national documents review and face to face interview with key experts of the health system. All interviews are recorded and transcribed. MAX QDA10 was applied for organizing the concepts. Framework analysis was used for analyzing the concepts. Results: Findings were categorized in two main themes of freedom of choice (with 3 categories including freedom of choice for treatment services, freedom of choice for preventive and hygienic services and freedom of choice for choosing the insurer) and equity(with 2 categories including equity in financial access and equity in physical access). Equity in physical access includes two sub categories: equity in access to preventive and hygiene services and equity in access to specialty and subspecialty services. Conclusion: The freedom of choice and equity are considered in different ways in the health system however, there is a significant gap with the ideal position. It seems that the commitment of health system managers to national documents and learning from the experiences of other countries is essential for proper implementation of freedom of choice and equity at different levels of the health system.