وضعيت علوم غريبه پس از حمله مغول بررسي موردي آثار ملاحسين واعظ كاشفي

Occult Sciences after the Mongol Invasion Case Study of Mullā Ḥusayn Wā’iẓ Kāshifī’s Works

علوم غریبه پس از حمله مغول در ایران رواج فوق العاده ای یافت. شكست های پی در پی از اقوام بیگانه در این گروش عام، نقش عمده ای داشت. این موضوع موجب رسوخ برخی باورها در میان مردم گردید كه عده ای از آنها را می توان از اسباب انحطاط فكری ایرانیان و از موانع رشد و پیشرفت علوم طبیعی (تجربی) دانست. ملاحسین واعظ كاشفی كه یكی از وعّاظ خوش نام و علمای دینی كثیرالتالیف این دوره بود در گسترش و رواج این علوم نقش عمده ای ایفا كرد. او در آثار خود كوشید دانش خود را در این زمینه در اختیار توده مردم قرار دهد. محتوای آثار او نشان می دهد باورهایی همچون محتوم بودن سرنوشت، تسخیر اجنّه و سایر نیروهای غیبی برای رفع حوائج مادی، متوسّل شدن به ستارگان برای آگاهی از سرنوشت خود و سپس پناه بردن به اوراد و طلسمات و ادعیه ساختگی برای دفع شومی این حوادث، در آن روزگار امری كاملا پذیرفته شده و عادی بود.

After the Mongol invasion of Iran, occult sciences prevailed considerably in Iran. Repeated defeats by foreign clans played a major role in this public pursuit. This caused certain beliefs being promoted among people, some of which can be considered as means for intellectual decline of Iranians and as one of the obstacles to growth and development of natural (experimental) sciences. Mullā Ḥusayn Wā’iẓ Kāshifī, who was one of the well-known preachers and scholars and a profuse writer of this period, played a major role in promotion of this science. In his works, he tried to make his works available to the public. The content of his works show that such beliefs as inevitability of fate, exorcising jinn and other unseen forces for fulfilling material needs, resorting to the stars to become informed of one’s destiny, and appealing to incantations and talismans and fabricated supplications to fend off ominous events were quite normal and accepted in those days.