بررسي و پهنه بندي مناطق مستعد به وقوع سيل با تاكيد بر سيلاب هاي شهري (مطالعه‌ي موردي: شهر ماكو)

A Study and Zoning of the Areas Prone to Flooding with an Emphasis on Urban Floods (Case Study: City of Maku)

در بين كليه سوانح طبيعي در دنيا سيلاب بيشترين خسارت را به بخش كشاورزي، شيلات، مسكن و زيرساخت ها وارد مي سازد و به شدت روي فعاليت هاي اجتماعي و اقتـصادي تاثير مي گذارد و تعداد بيشماري از افراد را تحت تاثير قرار مي دهد. رخداد چندين سيل توام با خسارت هاي جاني و مالي در شهر ماكو نشان دهنده ي ضرورت مطالعه ي جامع در اين زمينه در حوضه‌هاي منتهي به شهر ماكو از جمله زيرحوضه هاي كوچك كوهستاني شمالي شهر است. در اين پژوهش نخست ويژگي هاي فيزيوگرافي محدوده ي مورد مطالعه با استفاده از تصاوير ماهواره‌اي، توابع تحليلي GIS و WMS معين گرديد. سپس پهنه هاي توليد سيل در منطقه با تاكيد بر شهر ماكو، شناسايي و مسيل هاي هدايت كننده سيلاب به كالبد شهر تحليل گرديد. نتايج نشان داد كه توپوگرافي خشن، ضخامت كم عناصر منفصل روي سنگ بستر و ظرفيت ناچيز آنها براي نگهداشت آب، نبود پوشش گياهي مناسب، تجاوز به حريم سيلاب‌ها و تبديل آنها به سطوح نفوذ ناپذير، شرايط را براي جريان سيل‌هاي مخرب به ويژه به هنگام وقوع بارش‌هاي رگباري در ماه‌هاي خشك سال مهيا مي‌سازد به گونه اي كه رواناب حاصل از يك بارش ها با شدت 120 ميليمتر در ساعت، در حدود 5/2 ميليون متر مكعب برآورد گرديد كه از اين ميزان 338 هزار متر مكعب از زير حوضه‌هاي كوچك شمالي مشرف به شهر، حاصل مي‌شود.

Among all natural disasters floods inflict the greatest damages to agriculture, fisheries, housing and infrastructure seriously affecting the social and economic activities of many people around the world. The many floods which have struck the city of Maku, especially northern mountainous sub basins, leaving behind financial losses and damages to human lives indicates a necessity of an integrate study about flooding in the upstream basins of the region. In this study, first, physiographic characteristics of the study area were determined by using satellite imagery, GIS and WMS analytic functions. Then, the flood zone area was identified, with emphasis on the city of Maku, and finally, the stream flooding was analyzed in the city skeleton. The results showed that rough topography, low thickness of the separate elements on bed rock and their low capacity for water storage, poor vegetation, violating the flood boundaries and changing them to artificial land, provides the conditions for the devastating floods especially during the showery precipitation in the dry seasons. As the findings show the runoff from a rainfall with the 120 mm/h intensity was estimated about 2.5 million m3, that 338000 m3 of it was obtained from the small watershed areas overlooking the city.