پهنه بندي پتانسيل سيل گيري با استفاده ازمدل منطق فازي در محيط GIS (مطالعه موردي حوضه رودخانه خياوچاي مشكين شهر)

Potential Flooding Zonation Using Fuzzy Model in GIS Case Study: Khiav Chai Basin (Meshkin Shahr)

حوضه خياوچاي در استان اردبيل و از زيرشاخه هاي رودخانه قره سو مي باشد. رودخانه اصلي اين حوضه خياوچاي نام دارد كه از ارتفاعات سبلان (هزار ميخ، آيي قاري، دلي آلي، جنوار داغي) سرچشمه مي گيرد و سرتاسر دره موييل را طي نموده و به رودخانه قره سو از زير حوضه هاي روخانه ارس مي ريزد. با توجه به اين كه شهر مشكين شهر در پايين دست اين حوضه قرار گرفته است و در هر لحظه با خطر سيلاب اين حوضه مواجه است، لزوم توجه به خطر سيلاب اين حوضه بيش از پيش امري ضروري مي باشد. در اين پژوهش به پهنه بندي پتانسيل سيل گيري حوضه خياوچاي مشكين شهر با استفاده از مدل منطق فازي پرداخته شده است. براي اين منظور از 8 پارامتر شامل : تراكم پوشش گياهي – تراكم زهكشي- فاصله از آبراهه- ليتولوژي- كاربري اراضي- بارش- ارتفاع و شيب استفاده شده است. در اين مدل ابتدا تمامي لايه ها با فرمت رستر وارد نرم افزار Arc GIS گرديد، سپس فازي سازي معيارها با توجه به توابع مورد نظر صورت گرفته و در مرحله بعد با استفاده از عملگرهاي مختلف مدل فازي، اقدام به پهنه بندي سيل گيري حوضه مورد نظر گرديد. نتيجه تحقق نشان داد كه دره ها، خط القعرها با دامنه هاي مقعر و مناطق پايين دست موثرترين سطح سيل گيري حوضه مي باشند. در پايان استفاده از نتايج اين پژوهش مي تواند كمك شاياني در كاهش خسارات جاني و مالي ساكنان پايين دست حوضه كرده، همچنين مي تواند پيش زمينه اي براي انجام مطالعات بعدي در رابطه با مخاطرات طبيعي باشد.

Khiav Chai basin is located in Ardabil province as the sub basin of Gharasou basin. The main river of this basin is Khiav Chai basin originating from the Sabalan Mountain, which after passing through the Moeil valley flows into Gharasou River. Since the Meshkin Shahr city is located downstream of this basin and is facing the frequent danger of flooding, there should be special attention to prevent the flooding risk in this area. This study focuses on the zoning potential floods in Khiav Chai basin using the Fuzzy logic. To achieve this end, 8 parameters are used in this study including vegetation density, drainage density, distance from drainage, lithology, land use, rainfall, altitude and slope. In this model, all the layers with raster format were uploaded into the Arc GIS software. Then the layers were fuzzified according to their functions. In the next step, using different Fuzzy model functions, the zoning of the flooding of the basin was completed. The results showed that the valleys, thalwegs with concave slopes, and downstream areas were the most effective watershed areas in preventing flood hazards. The results of this research can help reduce the loss of life and property in downstream residential parts in the area, and can also be used as a basis for further studies in relation to natural hazards.