بررسي اثر پاشنه آند بر دوز دريافتي بيضه‌ها در راديوگرافي لگن

Evaluation of the anode heel effect on the testes dose during pelvic radiography

زمینه و هدف: اثر پاشنه آند به كاهش شدت پرتو در سمت آند تیوب دستگاه پرتو ایكس اشاره دارد. از این اختلاف شدت می‌توان برای كاهش دوز دریافتی بیماران در برخی آزمون‌های رادیولوژیكی بهره‌مند شد. هدف از مطالعه حاضر بررسی اثر پاشنه آند بر دوز دریافتی بیضه‌ها در رادیوگرافی لگن بود. روش بررسی: این مطالعه مقطعی در شش ماهه دوم سال ۱۳۹۴ در بیمارستان آموزشی دانشگاه علوم پزشكی اهواز انجام شد. برای اندازه‌گیری پروفایل تغییرات شدت اشعه، ۱۳ دسته دوتایی تراشه ترمولومینسانس (TLD) چیده شده در امتداد محور مركزی كاتد-آند بر روی تخت پرتودهی شدند. در رادیوگرافی لگن، برای ۴۰ بیمار آند به سمت پا و برای ۳۹ بیمار به آند به سمت سر پوزیشن دهی شد. برای اندازه‌گیری دوز ورودی پوست (ESD) و دوز دریافتی بیضه‌ها به‌ترتیب هشت تراشه در وسط میدان تابش و پنج تراشه بر روی بیضه‌ها قرار داده شد. یافته‌ها: بر اساس پروفایل تغییرات شدت پرتو، شدت آن از سمت كاتد به آند كاهش یافت. اختلاف شدت دوز در امتداد محور مركزی كاتد-آند در حدود ۳۵% محاسبه شد. دوز دریافتی بیضه‌ها در بیمارانی كه آند تیوب پرتو ایكس به سمت پا قرار داشت در مقایسه با بیمارانی كه آند به سمت سر قرار داشت به میزان ۲۶/۷۴% كمتر بود (۰/۰۵P<). تفاوت آماری معناداری بین مقادیر دوز ورودی پوست (ESD) لگن برای این دو گروه از بیماران مشاهده نشد (۰/۷۸۸P=). نتیجه‌گیری: در رادیوگرافی لگن، قرارگیری بیضه‌ها به سمت آند تیوب پرتو ایكس، می‌تواند دوز دریافتی آن‌ها را به‌طور قابل توجهی كاهش دهد.

Background: Anode heel effect refers to reduction of radiation intensity in the anode side of X-ray tube. This variation in radiation intensity across the anode-cathode of X-ray tube can be benefited for decrease radiation exposure in some radiological examinations. The aim of this study was to evaluate the effect of anode heel orientation on the radiation dose received by the testes in male patients undergoing pelvic radiography. Methods: This is a cross-sectional study, conducted at one of the teaching hospitals of Ahvaz, Jundishapur University of Medical Science Ahvaz, Iran, from September 2015 to March 2016. In order to measure the profile of radiation intensity variation, 13 paired sets of high radiosensitive cylindrical lithium fluoride thermo-luminescent dosimeters (TLD) aligned on the cathode-anode central axis upon the table and then irradiated using routine exposure parameters. The anode of X-ray tube was positioned toward the feet for 40 patients and toward the head for 39 patients undergoing pelvic radiography. For measure the entrance skin dose (ESD), 8 TLD chips were located on the central point of the radiation field and 5 TLDs were located on the testes position to measure the dose received. Results: Radiation intensity profile showed that radiation intensity decrease from the cathode to the anode side. Discrepancy of radiation intensity on central axis of cathode-anode was calculated about 35%. The radiation dose received by the testes was 26.74% lower for patients the anode directed toward the feet, compared to the patients in which the anode directed toward the head (FTC: 1.260±0.296 mGy, FTA: 0.923±0.167 mGy, P<0.05). There was no meaningful difference for the measured ESD of pelvis between two groups of patients (FTC: 1.256±0.315 mGy, FTA: 1.195±0.205 mGy, P=0.788). Conclusion: In pelvic radiography, positioning of testes directed to the anode of X-ray tube can decrease the receive dose.