بررسي و مطالعه تطبيقي منطق‌الطير عطار و افسانه قرون هوگو

از اوايل قرن هفدهم دو ملت ايران و فرانسه به يكديگر نزديك شدند. واكنش نويسندگان و منتقدان فرانسوي به جاذبه و كششي كه ايران براي آنها داشت، خاص و چند جانبه بود. آنان ابتدا قهرماناني كهن مانند كورش و غيره... را ستايش مي‌كردند. بعدها با اطلاعاتي كه از طريق مبلغان ديني و مسافران و گردشگران به دستشان رسيد با داستان هزار و يك شب و گلستان سعدي آشنا شدند. آنها از آثار نويسندگان و شاعران ايران به عنوان شيوه و روشي اجتماعي، سياسي، ديني و خود انتقادي بهره مي‌بردند و به زرتشت به عنوان «قديمي‌ترين دين» علاقه‌مند بودند. آشنايي تدريجي آنان با شاعران ديگر ايران در آفرينش آثار ادبي جديد نويسندگان فرانسوي الهامبخش بود. افزون بر اينها آنان ايران باستان را به عنوان كشور حقيقت، عدالت و پاكي تحسين كردند و گروهي از شاعران ايراني را صاحبان و استادان اخلاق بديع دانستند و گروهي از آنان شيفته عرفان ايراني شدند. ويكتور هوگو نخستين كسي است كه از مضامين عرفان ايراني در تاليف اثر حماسي و شاهكار خود افسانه قرون1بسيار بهره گرفته است. در افسانه قرون، سرنوشت انسان با سرنوشت سنگها، خدايان و ستارگان آميخته شده است. «افسانه قرون، بيان‌وضع‌بشري‌به شكل‌اثري دوره‌اي، توصيف پي‌درپي و همزمان آن در تمام جهات، تاريخ، قصه، فلسفه، دين و علم است2». اشعاري كه براساس دست نوشته‌هاي هوگو چاپ شده (كتاب دوم و سوم) حاكي از اين است كه هوگو آگاهانه و يا به شكلي ناخودآگاه، تحت تاثير مطالعات گذشته از منطق‌الطير عطار الهام گرفته است. در اين مقاله سعي شده است مقايسه‌اي ميان اين دو اثر انجام گيرد.