بررسي چگونگي تاثير بوته‌هاي گياهي بر ميزان فرسايش و رسوب بادي در مناطق خشك (مطالعه موردي: منطقه صبريِ شهرستان سبزوار)

Assessing the influence of plant species on wind erosion in arid regions: (a case study of the Sebri region of Sabzevar, Iran(

اثر پوشش گياهي بر فرايند فرسايش بادي به‌ويژه در مناطق خشك، شناخته شده است؛ اما خلا پژوهش‌هايي كه به ارزيابي كمّي اين تاثير اقدام كرده باشند، كاملاً مشهود است. هدف از پژوهش حاضر، بررسي چگونگي تاثير گياهان با ابعاد مختلف بر فرسايش بادي است. بدين منظور دو سايت داراي تك‌پوشش گياهي، شامل چرخه (Launaea spinosa) و كاهوي وحشي (Lactuca serriola) و سايت شاهد در منطقه صبري شهرستان سبزوار انتخاب شد. ميزان فرسايش و رسوب بادي در بازه‌هاي زماني 21 روزه در تابستان سال 1394، توسط پين‌هاي مدرج اندازه‌گيري شد. سپس آزمون توكي بين سه سايت و بخش‌هاي مختلف اطراف گياه صورت پذيرفت. همچنين نقشه تغييرات مكاني فرسايش بادي در حضور گياه، با روش كريجينگ معمولي استخراج شد. وجود اختلاف معني‌دار در فرسايش بادي دو سايت مطالعاتي حاكي از نقش مهم ويژگي‌هايي نظير نوع، ارتفاع و عرض گياه بر ميزان تاثيرگذاري آن بر فرسايش بادي است. همچنين نتايج نشان داد فاصله موثر بر فرسايش بادي در گياه چرخه و كاهوي وحشي، به‌ترتيب 2/8 و 3/4 برابر ارتفاع است. ميزان فرسايش در طرفين دو گياه به‌ترتيب در محدوده‌اي با ابعاد 0/74 و يك برابر عرض گياه در جهت باد و 0/31 و 0/45 برابر عرض گياه عمود بر جهت باد، بيش از حد نرمال است.

The effects of vegetation on wind erosion, especially in arid areas, are known, but few studies have assessed the quantitative impact of plant species. The aim of this study was to investigate the effects of plant species on wind erosion and deposits. Three experimental sites were selected in Sebri, Iran. Two sites contained two plant species, Launaea spinosa and Lactuca serriola of different sizes and the third was a control site. During a field survey in the summer of 2015, erosion pins were installed around the species that were read at 21-day intervals. The Tukey test was applied to the data sets gathered at the three sites as well as at different areas around the species. To investigate the spatial variability of the wind erosion map and the role of vegetation, the data was interpolated by the ordinary kriging. The results showed that the size, shape and height of the plant affects wind erosion. The estimated effective distances were 2.8 and 3.4 times the plant heights for L. spinosa and L. serriola, respectively. The amount of erosion on two sides of the species were estimated to be 0.74 and 1 times the width and 0.31 and 0.45 times the length of these species, respectively.