ارزيابي و پهنه‌بندي ريسك خشكسالي با استفاده از شاخص بارش استاندارد (SPI) (مطالعه موردي حوضه كرخه)

Drought Risk Assessment and Zoning Using the Standardized Precipitation Index (SPI) (Case Study: Karkheh Basin)

پايش خشك‌سالي يكي از عوامل مهم و كليدي در مديريت ريسك خشك‌سالي است و كاربرد نمايه‌هاي خشك‌سالي ازجمله شاخص بارش استاندارد (SPI) ابزار مفيدي در اين راستا مي‌باشند. هدف اين تحقيق، ارزيابي و پهنه‌بندي ريسك خشك‌سالي‌ها در سال‌ها و دوره بازگشت‌هاي مختلف در حوضه كرخه است. به ‌اين منظور شاخص بارش استاندارد (SPI) به‌عنوان شاخص منتخب براي بررسي خشك‌سالي‌ها در 33 ايستگاه داخل و خارج حوضه در پنج مقياس زماني مورداستفاده قرار گرفت. نتايج نشان داد كه كمترين مقدار SPI مربوط به ايستگاه گوار كرمانشاه، شديد‌ترين تداوم از نظر بزرگي خشك‌سالي‌ها متعلق به ايستگاه بيدرود خوزستان و طولاني‌ترين تداوم مربوط به ايستگاه جوكار همدان بوده است. نقشه‌هاي گستره ريسك خشك‌سالي براي دوره بازگشت‌هاي متفاوت نشان داد كه در دوره بازگشت پنج‌ساله، نواحي شمال (ايستگاه بوانه استان كردستان)، شمال ‌شرقي (استان همدان) و شمال ‌غربي (استان كرمانشاه) حوضه از نظر خطر ريسك خشك‌سالي مستعدترند. اين وضعيت براي دوره بازگشت ده‌ساله بيشتر شامل نواحي شمالي (ايستگاه بوانه استان كردستان)، شمال‌ غربي (استان كرمانشاه) و مركزي (شمال استان خوزستان) حوضه مي‌شود. استعداد خطر خشك‌سالي براي دوره بازگشت بيست‌ساله، بيشتر نواحي شمالي (ايستگاه بوانه استان كردستان) و شمال‌ غربي (استان كرمانشاه) را تحت تاثير قرار داده است، درحالي‌كه براي دوره بازگشت پنجاه‌ساله، علاوه‌بر نواحي شمالي (ايستگاه بوانه استان كردستان) و شمال‌ غربي (استان كرمانشاه)، نواحي شمال‌ شرقي (استان همدان) نيز در معرض خطر خشك‌سالي قرار گرفته است. نتيجه كلي نشان مي‌دهد كه نواحي پيراموني حوضه، مخصوصاً نواحي شمال ‌غربي، شمالي، شمال‌ شرقي و بخش‌هاي كمي از نواحي شرقي و جنوب‌ شرقي، مستعدترين مناطق تحت تاثير خشك‌سالي هستند و با افزايش دوره‌هاي بازگشت، از ميزان شدت ريسك خشك‌سالي كاسته مي‌شود.