بررسي تاثير آتش‌سوزي بر فراهمي برخي عناصر غذايي و خصوصيات شيميايي خاك مرتعي (مطالعه موردي: مراتع مرواريد، منطقه داراب)

Investigating the Effect of Fire on Some Nutrient Availability and Chemical Properties of a Rangeland Soil (Case Study: Morvarid Rangeland, Darab Region)

آتش‌سوزي مي‌تواند بر پايداري بسياري از زيست‌بوم‌هاي طبيعي از طريق تغيير در ويژگي‌هاي فيزيكي، شيميايي و بيولوژيكي خاك تاثير بگذارد. هدف از پژوهش حاضر، بررسي اثرات آتش‌سوزي بر برخي از خصوصيات شيميايي و فراهمي عناصر غذايي خاك مرتعي (مراتع مرواريد، منطقه داراب) است. براي انجام اين پژوهش، يك منطقه آتش‌سوزي با سابقه پنج ‌ماه و يك منطقه همگن بدون آتش‌سوزي (شاهد) در كنار آن انتخاب شد. تعداد 30 نمونه‌ خاك ‌سطحي (0 تا 20 سانتي‌متر) با استقرار 15 پلات در هر منطقه (شاهد و آتش‌سوزي) برداشته شد. خصوصيات خاك دو منطقه از طريق آزمون t مستقل و با استفاده از نرم‌افزارSPSS آناليز گرديد. نتايج نشان داد پس از آتش‌سوزي به‌‌طور معني‌داري مقدار ماده آلي (15/2 برابر)، ظرفيت تبادل كاتيوني (65/21‌درصد) و شوري خاك (3 برابر) افزايش و مقدار كربنات ‌كلسيم‌ معادل (2/27‌درصد) و pH خاك (5/4‌درصد) كاهش يافت. همچنين مقدار نيتروژن كل (2/2 برابر)، فسفر(100‌درصد)، پتاسيم (5/66‌درصد)، منگنز (17 برابر) و روي (92/2 برابر) قابل‌استفاده در خاك پس از آتش‌سوزي به‌‌طور معني‌داري افزايش ‌يافت. مقدار آهن و مس قابل‌استفاده در اثر آتش‌سوزي تغيير معني‌داري نداشت. به‌طور ‌كلي، نتايج نشان داد كه حاصلخيزي خاك موردمطالعه در اثر آتش‌سوزي كوتاه‌مدت افزايش يافت، البته بايد تاثيرات بلندمدت آتش‌سوزي نيز مورد ارزيابي و مقايسه قرار گيرد.

Fire can influence the stability of many natural habitats via changes in biological, chemical and physical properties of soil. The aim of the present study was to investigate the effects of fire on some chemical properties and nutrients availability in a rangeland soil. To perform this research, a fired area with a five-month history and a homogenized area close to it without fire were selected. Thirty samples of surface soil were collected by establishment of 15 plots in each area. Soil properties were analyzed using SPSS software via independent t-test. The results revealed that the rate of organic matter (2.15 folds), cation exchange capacity (21.65%) and electrical conductivity (3 folds) of fired soil were increased and the content of calcium carbonate equivalent (27.2%) and pH (4.5%) were decreased significantly. Also, the amount of total nitrogen (2.2 folds), available phosphorous (100%), potassium (66.5%), manganese (17 folds) and zinc (2.92 folds) were significantly increased in fired soil. The magnitude of available copper and iron didn’t change as influenced by fire significantly. In general, the results showed that the fertility of soil was promoted as affected by short-term fire; however, long-term effects of fire must be evaluated and compared.