بازكاوي «چله نشيني» در ساختار عرفان اسلامي ايراني

«چله نشيني» يكي از آداب ويژه، براي ارتباط خاص با حقيقت يگانه است كه با جلوه هاي مشترك و گاه متفاوتي در فرهنگ ها و مكاتب عقيدتي و مسلكي در ايران و بخش هايي از اروپا و شرق آسيا ظهور و بروز يافته است. هدف از پژوهش حاضر، بازكاوي چله و چله نشيني در عرفان شرقي و به ويژه عرفان اسلامي است؛ در اين راستا به بن مايه هاي اجتماعي و تاريخي و ساختارهاي فردي و سازماني آن توجه شده است. ريشه «چله نشيني» را گونه اي اصيل از يكي از رسوم اعتقادي، مذهبي و عرفاني بايد به شمار آورد كه مقاصدي چون تسخير عالم ماوراء الطبيعه، به خلوت پناه بردن از قيل و قال روزمره، پيراسته شدن از آلايش ها، آراسته شدن به صفات متعالي، خالص شدن روح به منظور هماهنگي با روح آفرينش و رسيدن به كمال حقيقي و حقيقت ناب را دنبال مي كند. بر اين اساس چله نشيني در دو مفهوم عام و خاص مطرح مي گردد؛ در مفهوم عام، گوشه گيري هاي سالكان در ساختارهاي اعتقادي، عرفاني و ديني مورد نظر است تا بتوان با توجه به مرز ظريف بين شيوه هاي سلوك، محدوده اي مشخص براي چله نشيني متصور شد. چله نشيني در مفهوم خاص، چله نشستن در زمان مشخص در خانقاه به منظور دست يافتن به كمال حقيقت است. اين پژوهش به روش توصيفي و تاريخي بر اساس منابع كتابخانه اي و استناد به منابع كتبي صورت گرفته است.