شناختي از نظريه عمومي سامانه‌ها ؛ همراه با تفسيري از كاربست آن در سيبرنتيك

An Understanding of General Systems Theory (GST) with an Interpretation of its Applications to Cybernetics

نظريه عمومي سامانه‌ها خود محصول رويكرد سيستمي در فهم پديده‌هاست. اين نوشتار با هدف شناخت ماهيت و مؤلفه‌هاي مفهومي اين نظريه به پيشينه پيدايش و چگونگي رواج رويكرد سيستمي پرداخته است. همچنين، با در نظر گرفتن مؤلفه‌هاي مفهومي اين نظريه، كوشش شده تا تفسيري از كاربرد نظريه عمومي سامانه‌ها (سيستم‌ها) در حوزه سيبرنتيك ارائه شود. روش‌شناسي: اين نوشتار از نوع تحليل مفهومي است. به طور كلي، تحليل مفهومي متون، مبتني بر داده‌هاي گردآوري شدۀ متني و با هدف به دست دادن فهمي از ابعاد و مولفه‌هاي برسازندۀ هر يك از مفاهيم اصلي و نيز تبيين مرزهاي مفهومي آنهاست. در اين پژوهش نيز متون مرتبط با سيبرنتيك و نظريۀ عمومي سامانه‌ها، تحليل مفهومي شده‌اند. يافته ها: كنكاش اين نوشتار درباره چيستي و مؤلفه‌هاي مفهومي رويكرد سيستمي، زمينه نظري و چارچوب فلسفي- تاريخي لازم را براي فهم بهتر نظريه عمومي سامانه‌ها فراهم ساخته است. به‌سبب پيوند محكم ميان اين نظريه و حوزه سيبرنتيك، تفسير و فهمي سيبرنتيكي از اين نظريه ارائه شده است. يافته‌ها نشان داد كه سرشاخه‌هاي اين دو حوزه در بسياري از رشته‌ها از جمله علم اطلاعات به هم رسيده است. نظريه عمومي سامانه‌ها و نيز نظريه سيبرنتيك، هر دو از مؤلفه‌هاي مهم در توسعه نظريه علم اطلاعات بوده‌اند.طبق نظريه عمومي سامانه‌ها و نيز نظريه سيبرنتيك، سامانه‌‌هاي سيبرنتيكي مبتني بر اطلاعات نهفته در كنش‌هاي كنترل عمل مي‌كنند؛ لذا از آنجا‌ كه تمامي كنش‌هاي كنترل در سامانه‌‌هاي سيبرنتيكي، ريشه اطلاعاتي دارند، مي‌توان گفت كه عنصر اطلاعات، به‌عنوان يك مؤلفه مهم و اساسي در اين سنخ سامانه‌‌ها به‌حساب مي‌آيد. بحث و نتيجه‌گيري: مطالعه حاضر نشان مي‌دهد كه يكي دانستن دو حوزه علم سامانه‌ها و سيبرنتيك نوعي بي‌مبالاتي نظري است؛ ولي در عين حال، ميان اين دو، انديشه‌ها و مقاصد مشترك فراواني وجود دارد كه به برخي از آنها در اين نوشتار اشاره شده است. اين هم‌راستايي ميان دو حوزه علم سامانه‌ها و سيبرنتيك ناشي از آن است كه اين دو، محصول يك نگرش و رويكرد مشترك يعني نگرش سيستمي هستند. در هر دو، مفهوم سامانه يك مفهوم كليدي و بنيادين است؛ و به‌دست دادن قوانين و اصولي كه مشابهت‌آفرين، تعميم‌بخش و كل‌گرا باشد، يك ارزش اصيل به‌حساب مي‌آيد.

INTRODOCTION: General Systems Theory (GST) is itself derived from system approach to phenomena. The study aims to understand the nature and conceptual components of the theory through reviewing the emergence and spread of system approach. Also, it has tried to interpret the application of general systems theory to cybernetics with regard to the conceptual component of this theory. METHODOLOGY: This article is a conceptual analysis. In general, conceptual analysis of texts is based on textual collected data, with the aim of gaining an understanding of the dimensions and constituents of each of the main concepts as well as their conceptual boundaries. In this study, texts related to cybernetics and the general theory of systems has been conceptually analyzed. FINDINGS: Since this article is about the nature and conceptual components of the system approach, this study aimed at providing a better understanding of theoretical background and historical-philosophical frameworks of the general systems theory. Besides, as there is a strong link between GST and cybernetics, it can provide a cybernetic interpretation and understanding of the general systems theory. The findings showed that the main branches of these two domains have come to the fore in many disciplines including information science. The general theory of systems along with the theory of cybernetics is both important components in the development of information science theory. According to the general theory of systems and also the theory of cybernetics, cybernetic systems operate on the information contained in control actions; therefore, since all control actions in the systems of cybernetics have an information root, it can be said that the information element is considered as an essential component of this kind of systems. CONCLUSIONS: The study indicates that equating two fields' system science and cybernetics is theoretically well founded; however, there are many common ideas and goals among them some of which are mentioned in this article. This alignment between the two disciplines of systems science and cybernetics is due to the fact that these two are the product of a common attitude and approach: system approach. In both, the concept of system is a key concept, and the introduction of laws and principles that are synonymous, generalizable, and holistic is of genuine value.