سنجش ميزان تاثير عوامل موثر بر شكل گيري رفتار اشتراك دانش از ديدگاه دانشجويان ( مطالعه موردي: دانشگاه فردوسي مشهد )

Measuring the Effect of Effective Factors on the Formation of Knowledge Sharing Behavior from Student's Perspective (Case Study: Ferdowsi University of Mashhad)

مطالعه حاضر به‌منظور شناسايي مهمترين عوامل موثر بر شكل گيري رفتار اشتراك دانش در بين دانشجويان دانشگاه فردوسي مشهد و در راستاي سنجش ميزان تاثير اين عوامل بر رفتار اشتراك دانش آنها انجام شد. پژوهش حاضر تلاش نموده است تا ضمن شناسايي و استخراج عمده‌ترين عوامل موثر بر رفتار اشتراك دانش در بين دانشجويان، نوع روابط حاكم بين عناصر موثر بر آن را مشخص كند. روش‌شناسي: اين پژوهش با روش «توصيفي- پيمايشي» و بر پايه آزمون برخي از عوامل موثر بر رفتار اشتراك دانش در بين دانشجويان كارشناسي دانشگاه فردوسي مشهد انجام گرفت. براي اين منظور، پس از استخراج برخي از مهمترين عوامل موثر بر رفتار اشتراك دانش بر پايه مطالعه اكتشافي، فرم نظر‌سنجي تدوين و بر مبناي نظرات كسب شده از ۱۸ نفر از خبرگان اين حوزه، با استفاده از آزمون فريدمن عمده‌ترين عوامل موثر بر رفتار اشتراك دانش شناسايي و استخراج شد. سپس الگوي مفهومي پژوهش طراحي و پس از تعيين روايي و پايايي پرسشنامه محقق ساخته‌، با استفاده از روش نمونه‌برداري تصادفي طبقه‌اي، تعداد ۳۹۰ پرسشنامه توزيع گرديد كه ۳۷۱ پرسشنامه مبناي تحليل داده‌ها قرار گرفت. براي آزمون الگوي پيشنهادي پژوهش و تحليل داده‌ها از نرم‌افزار ليزرل و از روش تحليل مسير استفاده شد. يافته ها: نتايج آزمون فريدمن نشان داد كه بر پايه نظر خبرگان؛ ارزش درك شده، انگيزش، سهولت درك شده و اعتماد عمده‌ترين عوامل موثر بر رفتار اشتراك دانش است. اين عوامل در كنار دو عامل «نگرش به اشتراك دانش» و «قصد رفتاري» الگوي اوليه پژوهش را شكل داد. در اين پژوهش، ۶ فرضيه مورد بررسي و آزمون قرار گرفت. از مجموع ۶ فرضيه طراحي شده در اين پژوهش، ۱ فرضيه مورد تاييد قرار نگرفت. نتايج تحليل مسير نشان داد كه ارزش درك شده بر قصد اشتراك دانش تاثير مستقيم و معني‌داري دارد. همچنين، نتايج نشان‌دهنده تاثير مستقيم و معني‌دار انگيزش بر نگرش و قصد اشتراك دانش بود. افزون بر اين، تاثير سهولت درك شده بر نگرش و قصد اشتراك دانش اثبات گرديد. نگرش و قصد اشتراك دانش نيز به صورت مستقيم و معني‌داري رفتار اشتراك دانش را شكل دادند. بحث و نتيجه‌گيري: در يك جمع‌بندي كلي از متغيرهاي مورد مطالعه مي‌توان گفت كه اعتماد، انگيزش، نگرش و قصد اشتراك دانش به‌عنوان متغيرهاي مهم و تاثير‌گذاري در تحقق رفتار اشتراك دانش دانشجويان ايفاي نقش مي‌كنند و براي بروز و توسعه اين رفتار بايد مورد توجه ويژه‌اي قرار گيرند. از اين‌رو، دانشگاه‌ها در صورتي كه بخواهند فرايند اشتراك دانش را توسعه داده و سهم بيشتري از اشتراك علمي در درون دانشگاه را به دست آورند بايستي به اعتماد، انگيزش و نگرش دانشجويان به فرايند اشتراك دانش بيش از پيش توجه كنند. در واقع، رفتار اشتراك دانش دانشجويان دانشگاه فردوسي مشهد اگر چه متاثر از كليه عوامل مورد بررسي در اين پژوهش بود ليكن ميزان اعتماد، انگيزه آنها به اشتراك دانش، نگرش و قصد آنها به اشتراك دانش از جايگاه ويژه‌اي برخوردار است. در چارچوب نتايج الگوي نهايي اين پژوهش، نه تنها توجه به اعتماد، انگيزش، نگرش مثبت و قصد اشتراك دانش ضروري است، بلكه لازم است تا افزون بر توجه به توسعه ارزش درك شده از اشتراك دانش، بايسته‌ها و ملزومات زيرساختي اشاعه و اشتراك دانش توليد شده به منظور تسهيل اين فرايند نيز وجود داشته باشد.

INTRODUCTION: The purpose of this paper is to identify the most important factors that can determine forming knowledge sharing behavior among students in Ferdowsi University of Mashhad along with evaluating the elements that can affect the students’ knowledge sharing behavior. METHODOLOGY: A descriptive survey study was conducted to test some of the factors affecting the knowledge sharing behavior among undergraduate students of Ferdowsi University of Mashhad. For this purpose, an exploratory study was developed to identify the most important factors affecting knowledge sharing behavior. Then, 18 experts selected the main factors using Friedman test based on which a conceptual model was developed. Determining the validity and reliability of the scale, 390 questionnaires were distributed based on the stratified random sampling technique, 371 of which were returned. To analyze the data, path analysis method and Lisrel softwares were used. FINDINGS: To conclude, it can be claimed that trust, motivation, attitude, and the intention of knowledge sharing are the most important factors affecting the students’ knowledge sharing behavior. Hence, universities must pay attention to these factors if they want to develop the knowledge sharing process and gain higher rate of academic participation within the university. In fact, the students' knowledge sharing behavior at Ferdowsi University of Mashhad was influenced by all the factors of the study, however, trust, motivation to share knowledge, attitude, and the intention to share knowledge were the most importance factors. CONCLUSIONS: Depending on the final model of this research, special attention should not only be paid to trust, motivation, positive attitude, and the intention of knowledge sharing but also to the development of the perceived value of knowledge sharing, the requirements and the infrastructure requirements, and the sharing of production knowledge as they also can facilitate this process.