بررسي ديدگاه متكلمان اماميه درباره گستره علم امام با تكيه بر روايات

Examining the View of Imamiyyah Theologians on the Domain of the Imam's Knowledge on the Basis of Narrations

مسئله«علم امام»از دل مشغولي هاي متكلمان اماميه در طول تاريخ بوده است.اين مسئله، خود داراي ريزموضوعاتي مانند: ماهيت علم امام، منابع علم امام و گستره علم امام است. نوشته حاضر، به بررسي گسترة علم امام مي پردازد. نگارنده ابتدا نظريات نسل طلايي كلام شيعه، يعني بزرگان سه مكتب كلامي بغداد، ري و حلّه را تبيين كرده و آن گاه به بررسي ديدگاه آن ها پرداخته است. متكلمان اماميه در سه مكتب يادشده، به طور عمده بر ضرورت علم به دين براي امام تاكيد كرده اند و دربارة فراتر از آن، با احتياط سخن گفته اند. به نظر ميرسد عقل به راحتي، ضرورت داشتن علومي را كه امام براي انجام وظايفش به آن نياز دارد اثبات مي كند، اما نسبت به فراتر از آن، تنها مرجع حل اختلاف، روايات معصومان عليه السلام است. بر اساس روايات معتبر، امام چنين نيست كه بالفعل همه چيز را بداند، اما اگر اراده كند و بخواهد، خداوند او را آگاه مي سازد.

The issue of the Imam's knowledge had been one of the concerns of Imamiyyah theologians during the history. This issue has sub-topics such as the nature of Imam's knowledge, the sources of Imam's knowledge and the domain of Imam's knowledge. The present writing investigates the domain of Imam's knowledge. The author explains at first the theories of the golden generation of Shi'a Kalam that is the scholars of three Kalami schools of Baghdad, Rey and Hellah, and, then examined their views. The Imami theologians in the three above mentioned schools mainly emphasized on the necessity of knowledge in religion, but cautiously talked about what is beyond it. It seems that the human reason easily prove the necessity of having the knowledge that Imam need it for performing his duties, but beyond that, the Narrations of the infallible Imams (p. b. u. t.) are the only reference for solving the differences. According to the authentic narrations, the Imam is not as such that knows everything at the moment, but if he will, God will inform him.