نقش قرآن كريم در آفرينش هنري و شيو ه هاي مختلف كتاب آرايي در تمدن اسلامي ايران

The Holy Quran and its Role in Artistic Creation and Various Methods of Book- Decoration in Islamic Civilization of Iran

قرآن كريم نقش مهمي در شكل گيري هنر اسلامي ايفا كرده است و زيبايي شناسي آن از زواياي مختلف قابل بحث است آنچه در اين پژوهش مورد مداقه قرار گرفته زيبايي قرآن كريم با توجه به هنر كتاب آرايي است. هدف پژوهش بررسي تذهيب، خوشنويسي و تجليد نسخه هاي خطي قرآن با رويكرد زيبايي شناسي است و بيان اينكه قرآن نقش مهمي در اعتلاي هنر كتاب آرايي بخصوص در سه محور فوق الذكر داشته است. سوال پژوهش اين است كه علت رونق، شكل گيري و تكامل كتاب آرايي در تمدن اسلامي ايران ريشه در چه مسائلي دارد؟ فرضيه تحقيق مبتني بر آن است كه پيشينه نقش و نگارهاي ايراني و به كار بردن آن‌ها در چهارچوب مقيدات دين اسلام و بهره گيري از سرچشمه فياض و لايتناهي قرآن كريم نقش مهمي در اعتلاي هنر كتاب آرايي در ايران اسلامي دارد. روش تحقيق توصيفي و تحليلي و همراه با بازديد از آثار گنجينه اسلامي موزه ملي ايران است. نتيجه بيانگر آن است كه علت رشد اين هنر، بهره گيري هنرمندان مسلمان ايراني از عناصر پايدار هنر هاي ايراني در چارچوب دستورات و مقيدات قرآن مجيد با محوريت توجه به ائمه معصومين است به نحوي كه اثر هنري آن‌ها تمدن اسلامي جهان را متاثر از بينش هنري اسلامي خود كرده است در اين ميان كتاب آرايي و صفحه آرايي نسخه هاي قرآني از جايگاه والايي برخوردار هستند و ارتباط تنگاتنگي با سه محور مورد پژوهش كتاب آرايي در اين مبحث دارد.

The Holy Quran plays an important role in the formation of Islamic Art, and its beauty can be discussed from different angles. What is scrutinized in this research is the beauty of the Holy Quran with regard to the art of book-decoration. The aim of this research is the study of illumination, calligraphy and bookbinding of Quran’s manuscripts with an aesthetic perspective and expressing the idea that the Quran plays an important role in the promotion of the art of book-decoration in the three above-mentioned spheres. The research question concerns the investigation of the grounds on which the reasons for proliferation, formation, and evolution of book decoration rest upon in Islamic civilization of Iran. The research hypothesis is based on the premise that the origin of Iranian designs and pictures and their application within the Islam religion’s bounds, and the use of Holy Quran’s infinite and ample sources has an important role in the promotion of book-decoration in Islamic Iran. The descriptive-analytical research method is used accompanied by visiting the Islamic Repository of the National Museum of Iran. The result is indicative of the growth of this art, which is the use of Iranian Muslim artists of the stable elements of Iranian arts within the orders and bounds of the Holy Quran, with a focus on immaculate Imams’ lives, in a way that their Artworks have affected the Islamic civilization of the world. Meanwhile, book-decoration and page layout of Quran’s manuscripts are given a supreme position and has a close connection with the three afore-mentioned spheres.